18. Yüzyılda Avrupa ve Osmanlının Genel Durumu, 18. Yüzyılda Osmanlı ve Avrupa’nın Dış politikası
a- Avrupa’nın Genel Durumu
17. Yüzyıl ‘da Fransa’da ihtilaller çıktı. (1789-Fransız İhtilali ne bak)) Avrupa Devletleri bu durumdan etkilenmemek için yeni düzenlemelere gittiler. Ancak bu değişiklikler yetersiz oldu. Halk hareketleri başladı. XVIII Yüzyıl içerisinde Avrupa Devletleri’nde birtakım değişiklikler kendisini gösterdi.
Avrupa’da devletler bu hareketlerden etkilendi. Bunu sonucu olarak Reformlar yapıldı. Bu ülkeler Krallar arasında; Prusya Kralı Friedrich, Rus Çariçesi II: Katarına, Avusturya İmparatoru II. Joseph bulunmaktaydı.
XVIII Yüzyıl ‘da Avrupa’da mutlakıyete dayalı merkezi krallıklar ve prenslikler mevcuttu. Bu yüzyılda devlet-ler arası politika ve çıkar çatışmalarında ittifakların yapıldığı görülmektedir. Bu ittifaklarda,
- Dini birliktelikler
- Milli çıkarlar belirleyici olmuştur.
Bu yüzyılda “Makyavelizm” düşüncesi ön plana çıkmıştır. Buna göre “amaca ulaşmak için her türlü araca başvurmanın uygun olduğu” düşüncesidir.
Devletler zenginlik kaynaklarını ele geçirmek için birbirleri üzerinde egemenlik kurmaya çalıştılar, Bu nedenle birbirleri ile savaştılar. Özellikle bu yüzyılda Avrupa’daki krallıklar arasında akrabalık bağlarından dolayı “Veraset Savaşları” yaşanmıştır.
Uzun süren savaşlar devletlerin ekonomilerini bozmuş, devletler de çıkarları doğrultusunda ittifaklara gitmişlerdir.
2- OSMANLI DEVLETİ VE AVRUPA DEVLETLERİNİN DIŞ POLİTİKASI
Osmanlı Devleti
- Üç kıtada da varlığını sürdürmektedir.
- Askeri, ekonomik, siyasi ve sosyal yönden gerileme devam etmektedir.
- yüzyılda Osmanlı Devleti, Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybettiği yerleri geri almak, ıslahatlar yoluyla devletin bozulan yönlerini düzeltmek şeklinde bir siyaset izlemiştir.
- Avusturya ve Rusya ile yapılan savaşlarda toprak kayıpları Fermanktadır.
- Yüzyılın sonlarına doğru Fransa’nın Osmanlı topraklarına saldırmaya başlaması Osmanlı devletini başka ittifaklara yöneltmiştir.
- Avrupa Devletlerinin arasındaki rekabetten yararlanarak toprak bütünlüğünü korumaya . çalışmıştır.
- Dünyanın gelişen ve değişen şartlarına göre ıslahatlar yapına yoluna gitmiştir.
Rusya
- Bu yüzyılda denizlere açılmak istemektedir. Bu nedenle Baltık Denizine hâkim Fermank için İsveçlilerle mücadele etmiştir. Karadeniz’e açılmak içinde Osmanlılarla mücadele etmiştir.
- Balkanları ve boğazları alarak Akdeniz’e ulaşmak istemektedir.
- Balkanlara ve Orta Avrupa’ya yönelmiştir.
- Bir yandan da Kafkasya ve Orta Asya’da genişlemeye çalışmaktadır.
Avusturya
- Çok uluslu bir devlettir.
- Yüzyılın sonuna kadar Osmanlı Devleti ile Savaşmıştır.
- Fransız İhtilalinin yaydığı milliyetçilik akımı ve Rusya’nın balkanlara inıne politikası sonucu Ziştovi Antlaşması (1791) ile bu politikasından vazgeçmiş ve Osmanlı Devleti ile dost Fermanyı tercih etmiştir.
İngiltere
- Dünya ve Avrupa’nın en büyük imparatorluğu konumundadır.
- Çıkarları gereği Osmanlı Devleti ile dost olma yolunu seçmiştir. Çünkü Rusların Akdeniz’e inınesi, Fransa’nın Mısırı ele geçirmek istemesi Sömürgeleri için bir tehdit olacağından Osmanlı Devletinin toprak bütünlüğünü savunmuştur.
Fransa
- Yedi yıl savaşları sonunda sömürgelerinin bir kısmını İngiltere’e kaptırmıştır.
- Avrupa ve Akdeniz’e hâkim Fermank
- İngiltere’ye karşı diğer devletlerle ittifak yapına yoluna gitmiştir.
- Bu yüzyılın sonlarına kadar çıkarları gereği Osmanlı Devleti ile dost olmuştur. Yalnız Mısıra saldırmış ve bu yüzyılın sonundan itibaren Osmanlı Devletine karşı ikiyüzlü bir politika imzalanmıştır.
