1. Rusların, Balkanlardaki Panslavizm propagandası.
2. Osmanlı Devletinin İstanbul konferansı kararlarını kabul etmemesi.
Rusya’nın, Baserabya’ya asker sokması ile savaş başladı.(1877) Romanya bu savaşta Rusya’nın yanında yer aldı. Osmanlı Devleti, İngiltere’den yardım istedi. İngiltere bu isteği reddetti, Osmanlı-Rus savaşı iki cephede devam etti.
Balkanlar’da Ruslar Tuna’yı aşarak Plevne’yi kuşattılar, Gazi Osman Paşa, Plevne’yi beş ay süreyle savundu. Plevne sonunda düştü. Ruslar, Edirne’yi alarak Çatalca ’ya kadar ilerlediler.
Kafkasya’da Ahmet Muhtar Paşa Ruslara karşı bazı başarılar elde etmesine rağmen Ruslar, Kars’ı alarak Erzurum’a kadar ilerlediler. Erzurum’da Aziziye Tabyalarında durduruldu. (Nene Hatun’dan kısaca bahsedilecek)
Zor durumda kalan Osmanlı Devleti, Rusya ile Ayestefonos Antlaşmasını(Yeşilköy) yapmak zorunda kaldı.(3 Mart 1876) una göre;
1. Bosna-Her sek’e özerklik verilecek.
2. Sırbistan, Karadağ ve Romanya (Eflak ve Boğdan)’ya tam bağımsızlık verilecek.
3. Makedonya ve Balkanları içine alan Büyük Bulgaristan Krallığı kurulacak.
4. Girit ve Ermenistan’da ıslahat yapılacak.(l6. Madde)
5. Tesalya, Yunanistan’a verilecek.
6. Kars, Ardahan, Batum ve Doğu Beyazıt Ruslara verilecek.
7. Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecek.
Rusya’nın güçlenmesini istemeyen İngiltere, Avusturya, Avusturya ve Almanya’nın itirazı ile bu antlaşma yürürlüğe girmemiştir. Bu devletlerin baskısı sonucu Rusya Berlin Antlaşmasını kabul etmek zorunda kalmıştır.
NOT: Bu antlaşma Osmanlı tarihinde yapılan fakat imzalanmayan ilk antlaşmadır.
Alman Başbakanı Bismark’m başkanlığında Berlin Konferansı toplandı. Yapılan görüşmeler sonunda Ayestefonos Antlaşması aşağı yukarı aynen kabul edildi. Sadece;
1. Doğu Beyazıt, Osmanlı Devletine geri verildi.
2. Büyük Bulgaristan üçe ayrıldı. Buna göre;
a) Makedonya: Islahat yapılması koşulu ile Osmanlı Devletine bırakıldı.
b) Doğu Rumeli: Özerk hale getirildi,
c) Asıl Bulgaristan: Osmanlıya yergi veren bir prenslik getirildi.
Bu antlaşma Osmanlı Devletinin dağılması sürecinde önemli bir aşama olmuştur. İngiltere’de bu antlaşma ile Osmanlı Devleti topraklarının paylaşılmasına katıldı. Konferans öncesi İngiltere Osmanlı Devletinin çıkarlarını korumak için Kıbrıs’ı geçici olarak Osmanlı Devletinden aldı. Fakat Konferansta bu desteği vermedi. Osmanlı Devleti, İngiltere’den boşalan alanı Almanya’ya yönelerek doldurmaya çalıştı.
Ermeni Meselesi ilk defa 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi sırasında ortaya çıktı. Ruslar Doğu Anadolu’yu işgal ederek, bağımsızlık vadi ile Ermenileri Osmanlı Devletine karşı kışkırttılar. Ayestefanos ve Berlin Antlaşması ile Ermenilerin oturduğu yerde ıslahat yapılacağı kabul edildi. Böylece Ermeni Meselesi uluslar arası bire sorun haline geldi.
Bu mesele Ermenilerin değil Osmanlı Devletini parçalamak isteyenlerin (özellikle İngiltere ve Rusya’nın)meselesi olarak devam etti
Rusya; Doğu Anadolu’da kendi kontrolünde kurulacak bir Ermeni Devleti ile Akdeniz’e inmeyi amaçlıyordu.
İngiltere; Doğu Anadolu’da kendi kontrolünde kurulacak bir Ermeni Devleti ile Akdeniz’e inmek isteyen Ruslara engel Fermanı hedefliyorlardı.
Böylece, İngiltere Akdeniz’deki çıkarlarını korumuş olacak ve Uzak Doğu sömürgelerine giden yolu güvenlik altma alacaktı.
Ermeniler, Berlin Antlaşmasından sonra teşkilatlandılar. İsviçre’de Hınçak (1887), Tiflis’te Taşnak-Sutyün (1890) kuruldu. 1889 dan itibaren olaylar başladı. Van, Erzurum, Bitlis,…isyanlar çıktı. 1896’da Osmanlı Bankasını İşgal ettiler. 1905’de Sultan Abdülhamit’e suikast düzenlediler, Fakat başarılı olamadılar. Bu olaylar devam ederken İngiltere Ermenileri destekledi. (Daha gendi bilgi için kitaba bakılacak)
Berlin Konferansı öncesi İngiltere adayı Osmanlı Devletinden almıştır.I. Dünya Savaşında Kıbrıs tamamen İngiltere’ye bağlanmıştır. (1914)
Süveyş Kanalın 1869’da açılmasıyla Mısır’ın önemi biraz daha arttı. Mısır Hıdivi (Valisi) İsmail imar faaliyetlerinde bulunurken borçlandı. Mısır’da Ayaklanma çıktı. Mısır sorununu görüşmek üzere İstanbul’da bir konferans düzenlendiği şuada İngilizler Mısırı işgal ettiler.(1882)
Berlin antlaşmasına göre;
1. Bulgar Pensliği kurulacak,
2. Prensliğin teşkilatlanmasını Ruslar yapacak,
Bulgarlar seçimle bir meclis oluşturdular. Bu Meclis
1879’da Bulgar Anayasasını kabul etti. Kurulan hükümette Doğu Rumeli’nin Bulgaristan’la Birleşmesini programma aldı. 1885’de Filibe( Doğu Rumeli ) de bir Ayaklanma çıktı.Bu Ayaklanma sonucu Osmanlı Valisi (Hristiyan) sınır dışı edildi. Bulgar hükümeti, Doğu Rumeli’nin Bulgaristan ile birleştiğini ilan etti.
Bu durum Berlin Antlaşmasına (1876) aykırı bir durumdur. Bunun üzerine Osmanlı Devleti Kırcaali ve Rodop’un Osmanlı Devletine bırakılması şartı ile Doğu Rumeli Eyaletinin valiliğini Bulgar Prensliğine verdi. (1886)
Bulgarlar, II. Meşrutiyetin ilanı sırasındaki olaylardan yararlanarak bağımsızlığını ilan ettiler.(1908)
Yunanistan Edime Antlaşması ile bağımsızlığını ilan ettiler.(1829)
Yunanistan, Osmanlı Devletini ele geçirmek isteyen tek Balkan devleti olmuştur.
Yunanlıların amacı; Rumların yaşadığı toprakları kendi ülkelerine katmak istemesidir. (Megala İdea) Bu amaç doğrultusunda Etnik-i Eteria’yı kurdular.(1894)
Yunanlılar ilk önceleri Girit’teki Rumları Osmanlı Devletine karşı kışkırtmaya başladılar. Bunun üzerine 1866’- da Sadrazam Ali Paşa Girit’e giderek bazı imtiyazlar verdi.
1896’da Girit’te tekrar isyan başladı. Yunanlar adayı ele geçirmeye kalkıştı. Bunun üzerine Osmanlı Devleti, Yunanistan’a savaş açtı.(1897) Dömeke Savaşında Yunanlılar yenilgi-ye uğratıldı. Yunanlılar yenilince Avrupa Devletleri devreye girdi. İstanbul’da toplanarak barış antlaşması imzaladı.(1897)
Buna göre;
1. Yunanlılar; Girit’ten çekilecek.
2. Osmanlıya Tazminat ödeyecek.
3. Girit özerk olacak ve yönetimi yunanlı prense
bırakılacak.
Girit, fiilen Osmanlı Devletinden 1908’de ayrıldı. Balkan Savaşları sonucunda Osmanlı Devletinde, Girit’in Yunanistan’a ait olduğu kabul edildi.