3. Selim Dönemi

3. Selim Dönemi (1789-1807)

a) Osmanlı-Rus ve Osmalı Avusturya Savaşları (1789-l792)

Bu savaşın iki önemli nedeni vardır. Bunlar;

  1. Osmanlıların Kırımı geri almak istemesi.
  2. Grek projesi.

Grek Projesi: Rusya ve Avusturya’nın, Osmanlı Devletini bölmek, kendi aralarında paylaşmak ve Bizansı yeniden kurmaktır.

Buna göre; Eflak ve Buğdan’da Dakya Devleti kurulacak. Sırbistan, Bosna ve Hersek Avusturya’ya verilecek. Böylece Türkler Balkanlardan atılacaktı.

İngiltere ve Fransa bu antlaşmanın çıkarlarına zarar vereceği için, Osmanlı Devletini kışkırttılar. Osmanlı Devleti bu antlaşmayı öğrenince Rusya’ya savaş açtı.(1787) Avusturya da Belgrat Antlaşması (1739) ile kaybettiği yerleri geri almak ümidiyle Osmanlı Devletine savaş açtı.

Osmanlı Devleti iki cephede bozguna uğradı. Rusya; . Yaş, Hotin, Bender, Kili ve Akkerman kalelerini, Avusturya; Belgrat ve Semendire’yi aldı.

Bu sırada Fransız İhtilali (1789) çıktı. Avusturya, bu ihtilalin etkisinden ve Prusya’nın baskısından dolayı savaştan çekilerek Osmanlı Devleti ile Ziştovi Antlaşmasını imzaladı. (1791)

Buna göre;

  1. Avusturya, Belgrat başta Fermanı üzere savaşta aldığı yerleri geri verecek.
  2. Savaş süresince Rusya’ya yardımda bulunmayacak.

NOT: Bu antlaşmadan sonra Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında savaş olmamıştır

Osmanlı-Rus savaşı Kaikasya ve Boğdan cephesinde devam etti. Avusturya’nın savaştan çekilmesiyle yalnız kalan Rusya ile Osmanlı Devleti Yaş Antlaşmasını imzaladı. (1792)

Buna göre;

  1. Dinyester ırmağı iki ülke arasında sınır olarak kabul edildi.
  1. Doğu sınırı savaş öncesine getirilecek.
  2. Kırım’ın Rusya’ya ait olduğu kabul edildi.

NOT: Bu savaşlar sonunda;

  1. Osmanlı Devleti Kırımı geri alamamıştır,
  2. Grek projesi gerçekleşememiştir.
  3. Kaybedilen toprakları geri alına ümidi sona erdi.
  4. Osmanlı Devleti dağılma sürecine girdi.

b-III. Selim Dönemi Islahatları

  • Nizam-ı Cedit adlı bir ordu kurdu.
  • Nizam-ı Cedid Askerlerinin masraflarının karşılanması için İrad-ı Cedit denilen bir hazine kurdu.
  • Yeniçeri Ocağında eğitimi zorunlu hale getirdi
  • Diğer ocaklarda düzenlemeler yaptı.
  • Fransa ve İsveç’ten teknik elemen ve uzmanlar getirtti.
  • Askeri eğitim İçin Selimiye kışlası ve Levent çiftliğini kurdurdu.
  • Okullarda Fransızcayı zorunlu hale getirtti.
  • Daha önse açılan okulları geliştirdi.
  • Yut dışına dimi elçilikler açtırdı…
  • Umumu Bahriye Nezareti kuruldu.
  • Devleti yeniden yapılandırmak için Meşveret meclisini kurdu, (danışına meclisi)
  • îlk defa devlet matbaası kuruldu.
  • Yapılan yeniliklerde Fransa’yı örnek almıştır.

III. Selim Dönemi içinde yapılmış olan ıslahatlara genel olarak Nizam-ı Cedit adı verilir. III. Selim Kabakçı Mustafa isyanı sonunda öldürülmüş ve ıslahatları sonuçsuz kalmıştır.

III. Selim Dönemi ıslahatlarında, III. Selim batıya tam anlamıyla yönelen bir padişah olmuş ve kendisinden sonrakilere yol göstermiştir.

c-Osmanlı-Fransız Savaşı(1789-1801)

Venedik toprakları, Fransa ve Avusturya arasında paylaşılınca Fransa Balkanlarda Osmanlı Devletine komşu oldu.(1797) Böylece, Fransız ihtilali fikirleri Balkanlarda yayılması kolaylaştı. Bunun sonucu olarak Fransa Osmanlı topraklarını ele geçirebilecekti. Fakat Napolyon Fransa’nın bu politikasını uygulayabilmek için Balkanlar yerine Mısırı tercih etmiştir.

Çünkü

  1. İngiltere’nin Hindistan yolu tehdit etmek istemesi.
  2. Omsalı Devletinden pay almak istemsi. (Avusturya ve Rusya’nın Osmanlı Devletini yıkacaklarına inanınası)

Bu nedenle, Napolyon 1798 de Mısırı işgal etti. Rusya ve İngiltere bu olay sırasında çıkarları nedeniyle Osmanlı Devletinin yanında yer aldı. Bir Rus Donanması ilk defa boğazlardan geçerek Akdenize indi.

Bunun üzerine İngiliz Donanması Akdeniz’e gelerek Fransız Donanmasını yaktı.

Mısırın işgal edilmesine sert tepki gösteren III. Selim (1789-1807) Rusya ve İngiltere ile bir dostluk antlaşması imzalamıştır.

Napolyon ordusuyla Suriye’ye yürüyerek Gazze ve Yafa’yı alarak Akka önlerine geldi. (1799) Akka önlerinde Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Nizam-ı Cedit orduları Napolyon’un ordularını yenilgiye uğrattı. Bu yenilgi Napolyon’un ilk yenilgisi oluştur. Bu yenilgiden sonra Fransa ile El-Ariş Antlaşması imzalanarak Fransa Mısırdan çıkartıldı. (1802)

Bu antlaşmaya göre;

  • Fransa, Mısırı boşaltacak, Osmanlı Devletine teslim edecek.
  • İngiltere, boşaltına işine yardım edecek.

Daha sonra yapılan Paris Antlaşması ile Osmanlı-Fansız Savaşı sona erdi,( 1802)

Bu antlaşma ile;

  • Mısır Osmanlı Devletine verildi.
  • İngiltere’ye Karadeniz’de ticaret yapına hakkı tanındı.

Ancak İngiltere’nin Mısır’a yerleşmek istemesi, Rusların Panslavizm propagandasının devam etmesi sonucu Osmanlı Devleti Fransa ile yeniden yakınlaşmasına neden oldu. Osmanlı Devleti Napolyon’un Fransa Krallığını tamdı. Osmanlı Devletini Fransa’ya karşı kışkırtılar. Osmanlı Devleti bunun kabul etmeyince İngiltere ile Rusya aralarında ittifak yaptı. Daha sonra Osmanlı Devletine saldırdılar.

 b) 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı

Napolyon, 1804 de Fransa imparatorluğunu ilan etti. Osmanlı Devleti ile yeniden dostluk kurmak istemesi üzerine Osmanlı Devleti Napolyon’un krallığını tanıdı. Bu sırada İngiltere ve Rusya Fransa’ya karşı ittifak oluşturdular. (1806)

Bu olay sonrası

  1. Osmanlı Devleti Rus taraftarı olan Eflak ve Boğdan Beylerini görevden alınası.
  2. Boğazları kapaması.
  3. Rusların Sırpları, Osmanlı devletine karşı kışkırtmaları.
  4. İngiltere’nin Efalak ve Boğdan’ın Rusya’ya verilmesini istemesi

Bunun üzerine Ruslar, Osmanlı Devletine ültimatom vererek

Eflak ve Boğdan’ı işgal etmesiyle Osmanlı-Rus savaşı başladı. (1806) Osmanlı-Rus savaşı Balkanlar ve Kafkasya’da devam etti.

İngiltere’de Osmanlı Devletinden Fransa ile ilişkilerini kesmesini, Çanakkale istihkâmlarının kendisine teslim edilmesini, Eflak ve Buğdan’ın da Rusya’ya verilmesini istedi.

Savaş devam ederken Kabakçı İsyanı çıktı. III. Selim tahtan indirildi. IV. Mustafa tahta çıkarıldı.(1807)

Nizam-ı Cedit taraftarları cezalandırıldı. Rusçuk Ayanı Aleımdar Mustafa Paşa, İstanbul’a gelerek II. Mahmut’u tahta çıkardı. (1808)

İstanbul’da bu olaylar devam ederken Fransa ile Rusya gizlice Tilsit’te bir araya gelerek bir antlaşma yaptılar. Tilsit Antlaşması (9 Temmuz 1807) ile Osmanlı Devletinin nasıl paylaşacaklarını görüşüp karara bağladılar.

Bu antlaşma sonrası İngiltere ve Osmanlı Devleti arasında Çanakkale( Kale-i Sultaniye) Antlaşması yapıldı.

( 1809) Yapılan bu barış antlaşması ile Boğazlar savaş zamanlarında savaş gemilerine kapatılacağı kabul ediliyordu.

Osmanlı Rus savaşında Ruslar üstünlük kurması üzerine bir süre sonra Osmanlı Devleti, Rusya ile Bükreş Antlaşmasını (1812) imzalamıştır.

Bu antlaşma ile;

  1. Ruslar, Eflak ve Buğdan’ı geri verecek.
  2. Prut ırmağı iki ülke arasında sınır kabul edilecek.
  3. Anadolu sınırları savaş öncesine getirilecek.
  4. Sırbistan’a bazı imtiyazlar verilecek.

Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti fazla toprak kaybetmemiştir. Fakat Sırplara verilen imtiyazlar eyalet isyanlarının hızlanmasında etkili oldu.