BALTA LİMANI TİCARET ANTLAŞMASI VE LONDRA KONFERANSI

Balta Limanı Ticaret Antlaşması (1838)

İngiltere ile Osmanlı arasında imzalanan bu antlaşma ile Osmanlı Devleti, Mısır sorununda İngiltere’nin des­teğini alabilmek ve nüfuzunu kullanabilmek için bu devlete ekonomik anlamda bazı imtiyazlar tanımıştır.

Buna göre;

  • % 3 olan gümrük vergileri, ihracatta %12 ithalatta ise % 5 olacak, ayrıca yabancılar iç gümrük vergisi ödemeyeceklerdir.

 Böylece Osmanlı ekonomisi giderek dışa bağımlı hale gelmiş ve ticaret gelirlerinin büyük bir bölü­mü yabancıların eline geçmiştir. Osmanlı Devleti Avrupa’nın yarı sömürgesi haline gelerek açık pazar durumuna düşmüştür. Ayrıca bu antlaşma ile Osmanlı ticari hayatında en ayrıcalıklı millet İngilizler olmuştur.

  • Mısır sorunu sürerken Tanzimat Fermanı ilan edilmiştir. Osmanlı Devleti böylece Avrupalı devletlerin içişlerine karışmasını önlemeye çalışmıştır.

LONDRA KONFERANSI (1840–1841)

  • Kütahya Antlaşması iki tarafı da memnun etmemiştir.
  • Antlaşmadan sonra Mehmet Ali Paşa yıllık vergiyi gönderme­yeceğini ve halifeliği Osmanlılardan alacağını açıkladı.
  • Bunun üzerine II. Mahmut Mısır’a ordu gönderdi. Nizip Savaşı çıktı.
  • Nizip Savaşında Osmanlı orduları yenildi (1839). Bu sırada II. Mahmut öldü. Yerine Abdülmecit geçti.
  • Bu gelişmeler üzerine İngiltere, Rusya’nın Hünkâr İske­lesi Antlaşması’na dayanarak Boğazlara do­nanma göndermesinden endişe ettiği için, sorunun çözümü için Londra’da bir konferans düzenlemesini sağlamıştır.
  • Londra Konferansı’na İngiltere, Avusturya, Rusya ve Prusya ka­tılırken Mehmet Ali Paşa’yı destekleyen Fransa katılmamıştır.

Londra Antlaşması (1840)

Konferansta Mısır sorunu çözülmüş ve taraflar arasında Londra Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre;

1)   Mısır Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacak; fakat yönetimi Mehmet Ali Paşa ve oğulla­rına verilecek.

2)   Mısır Osmanlı Devleti’ne yıllık vergi öde­yecek.

3)   Suriye, Adana ve Girit Osmanlı Devleti’ne geri verilecek.

Bu antlaşmayla Mısır sorunu çözülmüş ve Mısır 1882’de İngilizler tarafından işgal edilinceye kadar Mehmet Ali Paşa’nın soyundan gelenler tarafından yönetilmiştir.

-Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841)

Hünkâr İskelesi Antlaşması’nın geçerlilik süresinin dolması üzerine büyük devletler Lon­dra’da bir konferans toplayarak boğazlar sorununu gündeme getirmişlerdir. Konferans sonucunda Lon­dra Boğazlar Sözleşmesi (1841) imzalanmıştır. Bu sözleşmeye göre;

  1. Boğazlar, Osmanlı egemenliği altında kalacak­tır.
  2. Osmanlı Devleti barış içerisinde bulunduğu sü­rece Boğazlardan yabancı savaş gemileri ge­çemeyecektir.
  3. Boğazlardan ticaret gemileri geçebilecektir.

Bu sözleşmeyle Boğazlar uluslararası bir statü kazanmıştır.

  •          Osmanlı Devleti Boğazlar üzerindeki mutlak egemenliğini kaybetmiştir.
    •          Bu aşamadan sonra Osmanlı Devleti boğazlardaki egemenliğini Avrupalı devletlerin çıkarları doğrultusunda sürdürebilecektir. 
    •          Rusya Hünkâr İskelesi Antlaşması ile kazandığı avantajları kaybederken İngiltere ve Fransa kazançlı çıkmıştır.