CUMHURİYETİN İLANI VE GELİŞMELER

Cumhuriyetin İlanını Gerekli Kılan Nedenler:

  • Millet egemenliğinin gerçekleştirilmesini sağlamak
  • Saltanatın kaldırılmasından sonra ortaya çıkan devlet başkanlığı sorununu çözümlemek
  • Yeni Türk Devleti’nin rejimini belirlemek ve bu konudaki tartışmalara son vermek
  • 1923 sonbaharında ortaya çıkan Hükûmet bunalımı sonucunda, yürütme işlerinde yaşanan aksaklıkları gidermek.
  • Millet iradesini yönetim üzerinde daha etkili hale getirmek. 

      29 Ekim 1923’de Cumhuriyetin ilanı edilmiş 1921 anayasası’nda bazı değişiklikler yapılmıştır.

      Bu değişiklikler şunlardır:

  • Türkiye Devleti’nin yönetim biçimi cumhuriyettir.
  • Türkiye Cumhurbaşkanı meclis genel kurulunca meclis üyeleri arasından bir seçim dönemi için seçilir. görev süresi dolan cumhurbaşkanı yeniden seçilebilir.
  • Cumhurbaşkanı devletin başkanıdır. Gerekli görürse meclis ve bakanlar kuruluna başkanlık eder.
  • Cumhurbaşkanı başbakanı tayin eder. Başbakan da bakanlar kurulunu oluşturur.

1982 Anayasası’nda 2007 yılında yapılan değişikliklere göre Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Ayrıca bir kimse en fazla 2 defa Cumhurbaşkanı seçilme hakkına sahiptir.

Cumhuriyetin İlanının Sonuçları:

  • Cumhuriyetin ilanı ile devlet rejiminin adı belirlenmiş, bu konudaki tartışmalar sona erdirilmiştir.
  • Mustafa Kemal’in cumhurbaşkanı seçilmesiyle devlet başkanlığı sorunu çözüldü, Cumhurbaşkanı, ilk Cumhuriyet Hükûmeti’ni kurma görevini İsmet Paşa’ya vermiş, Fethi (Okyar) Bey de TBMM Başkanlığı’na seçilmiştir.
  • Cumhurbaşkanı’nın seçilmesiyle devlet başkanlığı sorunu çözüme kavuşmuştur.
  • Meclis Hükûmeti sistemi yerine, kabine sistemi (bakanlar kurulu) getirilerek, yürütme işlerinin hızlanması sağlandı.
  • Milli Mücadelenin başından beri amaçlanan ulusal egemenlik düşüncesi daha güçlü hale getirilmiştir.