DEVLET-DEMOKRASİ- HÜKÜMET

DEVLET-DEMOKRASİ- HÜKÜMET

Devlet: Örgütlenmiş ulustur. Devletin üç unsuru vardır.

• Toprak (Vatan)
• Millet (insan topluluğu)
• Egemenlik (iktidar)

Vazgeçilmez üç unsur.

Yapısına Göre Devlet

• Üniter Devlet
  • Tek dil, tek vatandaş, tek vatan, tek bayarak. Tek anayasası olan devlettir.
  • İsveç, İsrail, İskoçya, İtalya, Fransa, Japonya, Türkiye, Yunanistan
• Bölgeli Devlet
  • Milliyetlerin özerkliğini korur. Ulusal tekliğini ve ülkenin bütünlüğünü koruyan devlettir.
  • Basit yapılıdır.
  • Irak ve İspanya gibi.
• Birleşik (Karma) Devletler
  • Federasyon Tipi Devlet
• Anayasa ile kurulur.
• Bir Federal ve birçok federe devletlerden oluşur.
• Federe devletler federal devlete bağlıdır.
• Federal devletin zorlama yetkisi vardır.
• Çift meclislidir.
• İki vatandaşlık vardır(federe ve federal devlet vatandaşlığı)
• Yalnızca federal devletin uluslar arası kişiliği vardır.
• ABD, Almanya, Kanada, Avusturya, İsviçre, Avustralya, Rusya örnekleri var.
  • Konfederasyon
• Uluslar arası Antlaşma ile kurulur.
• Üye devletlerin her biri tam bağımsızdır. Konfederasyonun konfedereler üzerinde zorlama yetkisi yoktur.
• Tek vatandaşlık vardır o da üye devletlerin vatandaşlığıdır.
• Her üye devletin uluslar arası tüzel kişiliği vardır.
• Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletleri örnek verebiliriz.

Üretim Biçimleri Açısından Devlet

• Kapitalist Devlet
  • Para, sermaye ve üretim araç ve gereçleri özel sektördedir.
• Sosyalist Devlet
  • Üretim araç ve gereçlerinin devlete ait olmasıdır.
• Liberal Devlet
  • Şahısların ekonomik işlemlerle etkin olmasıdır. Özel sektörün devlete göre piyasada etkin olmasıdır.
  • Üretim araç ve gereçleri topluma aittir.

Egemenlik Anlayışına Göre

• Monarşi Devlet
  • Mutlak Monarşi: Padişah yetkilerini kimseyle paylaşmaz. Anayasa yok. Temel hak ve hürriyetler güvence altında değildir.
  • Meşruti Monarşi: Padişahın yetkileri anayasa ile kısmen sınırlanmıştır.
• Oligarşi Devlet: Hâkimiyet bir sınıfa veya zümreye aittir. Örnek, İşçi sınıfı ülkeyi yönetir.
• Teokratik Devlet: Ülke yönetiminde din kuralları geçerlidir.
• Demokratik Devlet: Halkın yönetime katıldığı yönetim şeklidir. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.

DEMOKRASİ

Yarı Doğrudan Demokrasi

Halkın seçtiği temsilciler ülkeyi yönetir. Halk bazı yöntemlerle gerekli gördükçe yönetime müdahale eder.(Temsilciler+ Halk)

Yarı Doğrudan Demokrasinin Araçları şunlardır.

• Halk vetosu
• Halk girişimi
• Halk oylaması
• Temsilcilerin azli
• İsviçre, İtalya vb.

Doğrudan Demokrasi

• Halkın doğrudan kendini yönetmesidir.
• Hiçbir aracı yok.
• Eski yunan Siteleri.
• Köy dernekleri.

Temsili Demokrasi

• Halkın egemenliği temsilciler aracılığı ile kullanmasıdır.
• Seçimler serbest ve düzenli aralıklarla yapılır
• Muhalefetinde iktidar olma şansı vardır.
• Temel hak ve özgürlüktür güvence altındadır.
• Çoğulculuk esası vardır. (Herkesin görüşlerinin alınması serbest davranış, muhalefetin iktidarı eleştirebilmesidir.)
• Hükümet denetlenebilir.
• Türkiye, Almanya, İngiltere, Japonya, ABD ve Hollanda gibi devletler uygular.
• Genel oy: Din, dil, ırk ayırımı yapmadan herkesin oy kullanma hakkına sahip olmasıdır.
• Eşit oy: Herkesin bir oy kullanma hakkı vardır.
• Tek dereceli seçim: Halk temsilcileri doğrudan seçer.1946’da geçildi.
• Gizli oy: Oy kullananın oyunu kime verdiğinin bilinmemesidir.
• Serbest oy: Baskı olmadan oy kullanılmasıdır.
• Çoğulculuk: Birçok siyasi partinin bulunmasıdır. Farklı düşünce ve görüşlerin bulunması ve saygı duyulmasıdır.
• Çoğunluk: Alınan oyların çokluğudur. Çoğunluğu elde eden siyasi parti azınlıkta kalanların görüşlerine saygı duyar.

Çoğunluk türleri şunlardır:

• Basit çoğunluk(Nispi) : Oyların tamamı içinde en fazla oyun alınmasıdır.
• Mutlak çoğunluk (Salt) : Oyların yarısından fazlasının alınmasıdır.
• Nitelikli çoğunluk : -2/3 – 3/5 gibi oransal oy aranmasıdır. Belli oranlar aranır.

HÜKÜMET ŞEKİLLERİ

• Monarşi Hükümet Sistemi
  • Yasama, Yürütme ve Yargı yetkisi tek kişide toplanmıştır.
  • Kuvvetler yürütme organında toplanmıştır.
  • Kuvvetler birliği vardır.
• Meclis Hükümeti Sistemi
  • Kuvvetler birliği esastır. Yasama, yürütme ve yargı yetkisi mecliste toplanmıştır.
  • Meclis üstünlüğüne da yalı bir sistemdir.
  • Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı Kurumu yoktur.
  • Bakanlar meclis içinden oy çokluğuna göre seçilir.
  • Meclis başkanı hükümetin de başkanıdır.
  • Bakanların kolektif sorumluluğu yoktur, Bireysel sorumluluk vardır.
  • Yasama yürütmeyi her zaman fes edebilir, yürütme yasamayı fes edemez.
  • Aynı kişi hem yasama da hem de yürütme de görev alabilir.
  • 1921 anayasasında uygulanmıştır.

• Başbakanlık Sistemi
  • Başkan ve meclis halk tarafından seçilir.
  • Kuvvetlerin sert ayrılığı vardır.
  • Yürütme tek başlıdır.
  • Yürütme Yasamayı, Yasama da Yürütmeyi feshedemez
  • Aynı kişi hem yasamada hem de yürütme de görev alamaz.
  • Ülkemizde hiç uygulanmamıştır.
  • ABD, Kolombiya, Şili, Kanada gibi ülkelerde uygulanmaktadır.
• Parlamenter Hükümet Sistemi
  • İlk defa 1961’de gerçek anlamda uygulandı.
  • Yumuşak kuvvetler ayrılığıdır.
  • Meclis teklik özelliğine sahip ve halkın genel oyu ile oluşur.
  • Yürütme iki başlıdır.
    • Cumhurbaşkanı: Siyasi sorumluluğu yok.
    • Bakanlar Kurulu: Siyasi sorumluluğu vardır. Sorumluluk bireysel ve kolektif olarak ikiye ayrılır.
  • Cumhurbaşkanını halk seçer.
  • Başbakanın milletvekili(parlamenter) olma zorunluluğu vardır.
  • Bakanlar kurulu meclis içinden ve dışından başbakanca seçilip cumhurbaşkanınca atanır.
  • Aynı kişi hem yasamada hem de yürütmede görev alabilir.
    • Yürütme belli şartlarda yasamayı feshedebilir.
    • Yasama yürütmeyi her zaman denetler (soru, gensoru, meclis soruşturması gibi) ve fes edebilir.
    • Türkiye, Yunanistan, İsrail, Almanya gibi devletler örnektir.
  • Yarı Başkanlık Sistemi
    • Devlet başkanını halk seçer.
    • Yürütme yasamayı her zaman fes edebilir.
    • Yasama yürütmeyi fes edemez.
    • Yürütme iki başlıdır.
      • Devlet başkanı
      • Başbakan(Bakanlar Kurulu)
    • Devlet başkanı ile başbakan arasında dengeler değişebilir.
    • Devlet başkanı halk tarafından seçilir. Meclise karşı sorumluluğu yoktur.
    • Başbakan devlet başkanı tarafından atanır meclise karşı sorumluluğu vardır.
    • Fransa, Finlandiya, Portekiz gibi ülkelerde uygulanır.