DEVLET-DEMOKRASİ- HÜKÜMET

DEVLET-DEMOKRASİ- HÜKÜMET

Devlet: Örgütlenmiş ulustur. Devletin üç unsuru vardır.

  • Toprak (Vatan)
  • Millet (insan topluluğu)
  • Egemenlik (iktidar)

Vazgeçilmez üç unsur.

Yapısına Göre Devlet

  • Üniter Devlet
    • Tek dil, tek vatandaş, tek vatan, tek bayarak. Tek anayasası olan devlettir.
    • İsveç, İsrail, İskoçya, İtalya, Fransa, Japonya, Türkiye, Yunanistan
  • Bölgeli Devlet
    • Milliyetlerin özerkliğini korur. Ulusal tekliğini ve ülkenin bütünlüğünü koruyan devlettir.
    • Basit yapılıdır.
    • Irak ve İspanya gibi.
  • Birleşik (Karma) Devletler
    • Federasyon Tipi Devlet
  • Anayasa ile kurulur.
  • Bir Federal ve birçok federe devletlerden oluşur.
  • Federe devletler federal devlete bağlıdır.
  • Federal devletin zorlama yetkisi vardır.
  • Çift meclislidir.
  • İki vatandaşlık vardır(federe ve federal devlet vatandaşlığı)
  • Yalnızca federal devletin uluslar arası kişiliği vardır.
  • ABD, Almanya, Kanada, Avusturya, İsviçre, Avustralya, Rusya örnekleri var.
    • Konfederasyon
  • Uluslar arası Antlaşma ile kurulur.
  • Üye devletlerin her biri tam bağımsızdır. Konfederasyonun konfedereler üzerinde zorlama yetkisi yoktur.
  • Tek vatandaşlık vardır o da üye devletlerin vatandaşlığıdır.
  • Her üye devletin uluslar arası tüzel kişiliği vardır.
  • Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletleri örnek verebiliriz.

Üretim Biçimleri Açısından Devlet

  • Kapitalist Devlet
    • Para, sermaye ve üretim araç ve gereçleri özel sektördedir.
  • Sosyalist Devlet
    • Üretim araç ve gereçlerinin devlete ait olmasıdır.
  • Liberal Devlet
    • Şahısların ekonomik işlemlerle etkin olmasıdır. Özel sektörün devlete göre piyasada etkin olmasıdır.
    • Üretim araç ve gereçleri topluma aittir.

 

Egemenlik Anlayışına Göre

  • Monarşi Devlet
    • Mutlak Monarşi: Padişah yetkilerini kimseyle paylaşmaz. Anayasa yok. Temel hak ve hürriyetler güvence altında değildir.
    • Meşruti Monarşi: Padişahın yetkileri anayasa ile kısmen sınırlanmıştır.
  • Oligarşi Devlet: Hâkimiyet bir sınıfa veya zümreye aittir. Örnek, İşçi sınıfı ülkeyi yönetir.
  • Teokratik Devlet: Ülke yönetiminde din kuralları geçerlidir.
  • Demokratik Devlet: Halkın yönetime katıldığı yönetim şeklidir. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.

 

DEMOKRASİ

 

Yarı Doğrudan Demokrasi

Halkın seçtiği temsilciler ülkeyi yönetir. Halk bazı yöntemlerle gerekli gördükçe yönetime müdahale eder.(Temsilciler+ Halk)

Yarı Doğrudan Demokrasinin Araçları şunlardır.

  • Halk vetosu
  • Halk girişimi
  • Halk oylaması
  • Temsilcilerin azli
  • İsviçre, İtalya vb.

 

Doğrudan Demokrasi

 

  • Halkın doğrudan kendini yönetmesidir.
  • Hiçbir aracı yok.
  • Eski yunan Siteleri.
  • Köy dernekleri.

Temsili Demokrasi

  • Halkın egemenliği temsilciler aracılığı ile kullanmasıdır.
  • Seçimler serbest ve düzenli aralıklarla yapılır
  • Muhalefetinde iktidar olma şansı vardır.
  • Temel hak ve özgürlüktür güvence altındadır.
  • Çoğulculuk esası vardır. (Herkesin görüşlerinin alınması serbest davranış, muhalefetin iktidarı eleştirebilmesidir.)
  • Hükümet denetlenebilir.
  • Türkiye, Almanya, İngiltere, Japonya, ABD ve Hollanda gibi devletler uygular.
  • Genel oy: Din, dil, ırk ayırımı yapmadan herkesin oy kullanma hakkına sahip olmasıdır.
  • Eşit oy: Herkesin bir oy kullanma hakkı vardır.
  • Tek dereceli seçim: Halk temsilcileri doğrudan seçer.1946’da geçildi.
  • Gizli oy: Oy kullananın oyunu kime verdiğinin bilinmemesidir.
  • Serbest oy: Baskı olmadan oy kullanılmasıdır.
  • Çoğulculuk: Birçok siyasi partinin bulunmasıdır. Farklı düşünce ve görüşlerin bulunması ve saygı duyulmasıdır.
  • Çoğunluk: Alınan oyların çokluğudur. Çoğunluğu elde eden siyasi parti azınlıkta kalanların görüşlerine saygı duyar.

Çoğunluk türleri şunlardır:

  • Basit çoğunluk(Nispi) : Oyların tamamı içinde en fazla oyun alınmasıdır.
  • Mutlak çoğunluk (Salt) : Oyların yarısından fazlasının alınmasıdır.
  • Nitelikli çoğunluk : -2/3 – 3/5 gibi oransal oy aranmasıdır. Belli oranlar aranır.

 

HÜKÜMET ŞEKİLLERİ

 

  • Monarşi Hükümet Sistemi
    • Yasama, Yürütme ve Yargı yetkisi tek kişide toplanmıştır.
    • Kuvvetler yürütme organında toplanmıştır.
    • Kuvvetler birliği vardır.
  • Meclis Hükümeti Sistemi
    • Kuvvetler birliği esastır. Yasama, yürütme ve yargı yetkisi mecliste toplanmıştır.
    • Meclis üstünlüğüne da yalı bir sistemdir.
    • Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı Kurumu yoktur.
    • Bakanlar meclis içinden oy çokluğuna göre seçilir.
    • Meclis başkanı hükümetin de başkanıdır.
    • Bakanların kolektif sorumluluğu yoktur, Bireysel sorumluluk vardır.
    • Yasama yürütmeyi her zaman fes edebilir, yürütme yasamayı fes edemez.
    • Aynı kişi hem yasama da hem de yürütme de görev alabilir.
    • 1921 anayasasında uygulanmıştır.

 

  • Başbakanlık Sistemi
    • Başkan ve meclis halk tarafından seçilir.
    • Kuvvetlerin sert ayrılığı vardır.
    • Yürütme tek başlıdır.
    • Yürütme Yasamayı, Yasama da Yürütmeyi feshedemez
    • Aynı kişi hem yasamada hem de yürütme de görev alamaz.
    • Ülkemizde hiç uygulanmamıştır.
    • ABD, Kolombiya, Şili, Kanada gibi ülkelerde uygulanmaktadır.
  • Parlamenter Hükümet Sistemi
    • İlk defa 1961’de gerçek anlamda uygulandı.
    • Yumuşak kuvvetler ayrılığıdır.
    • Meclis teklik özelliğine sahip ve halkın genel oyu ile oluşur.
    • Yürütme iki başlıdır.
      • Cumhurbaşkanı: Siyasi sorumluluğu yok.
      • Bakanlar Kurulu: Siyasi sorumluluğu vardır. Sorumluluk bireysel ve kolektif olarak ikiye ayrılır.
    • Cumhurbaşkanını halk seçer.
    • Başbakanın milletvekili(parlamenter) olma zorunluluğu vardır.
    • Bakanlar kurulu meclis içinden ve dışından başbakanca seçilip cumhurbaşkanınca atanır.
    • Aynı kişi hem yasamada hem de yürütmede görev alabilir.
      • Yürütme belli şartlarda yasamayı feshedebilir.
      • Yasama yürütmeyi her zaman denetler (soru, gensoru, meclis soruşturması gibi) ve fes edebilir.
      • Türkiye, Yunanistan, İsrail, Almanya gibi devletler örnektir.
    • Yarı Başkanlık Sistemi
      • Devlet başkanını halk seçer.
      • Yürütme yasamayı her zaman fes edebilir.
      • Yasama yürütmeyi fes edemez.
      • Yürütme iki başlıdır.
        • Devlet başkanı
        • Başbakan(Bakanlar Kurulu)
      • Devlet başkanı ile başbakan arasında dengeler değişebilir.
      • Devlet başkanı halk tarafından seçilir. Meclise karşı sorumluluğu yoktur.
      • Başbakan devlet başkanı tarafından atanır meclise karşı sorumluluğu vardır.
      • Fransa, Finlandiya, Portekiz gibi ülkelerde uygulanır.