EKONOMİ ALANINDA YAPILAN DÜZENLEMELER VE İZMİR İKTİSAT KONGRESİ

EKONOMİK ALANDA YAPILAN DÜZENLEMELER

Türkiye İktisat Kongresi’nde alınan kararlar daha sonra ekonomiyle yapılacak çalışmalara temel teşkil etmiştir. Bu kararlar doğrultusunda gerçekleştirilen bazı kalkınma hamleleri ve kurulan sanayi kuruluşları tabloda gösterilmiştir.
1924 Türkiye İş Bankası kuruldu.
1924 Türkiye Taş Kömürü Kurumu Kuruldu.
1925 Sanayi Maadin Bankası Kuruldu.
1925 Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu
1925 Türk Teyyare Cemiyeti Kuruldu.
1926 Kayseri Uçak Fabrikası kuruldu.
1927 Teşviki Sanayi Kanunu çıkarıldı
1928 Kırıkkale Mermi Fabrikası kuruldu.
1930 Gölcükte modern Türk donanmasının temelleri atıldı.
1933 Sümerbank kuruldu.
1934 I. Beş Yıllık Sanayi Kalkınma Planı uygulamaya kondu.
1935 Etibank kuruldu.
1936 Türkiye’de ilk tank imalatı gerçekleşti.
1939 Karabük Demir ve Çelik Fabrikası açıldı.
1939 Kırıkkale Barut Fabrikası açıldı.

İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat – 4 Mart 1923)

Kurtuluş Savaşı sonucunda, Misakımillî büyük ölçüde gerçekleşmiş tam bağımsızlık ve milli egemenlik sağlanmıştı. Şimdi yeni Türkiye için amaç, ekonomiye bir yön vermek, yurdu kalkındırmak, kısacası millî ekonomi için çalışmaktı. Mustafa Kemal, bu konuda şunları söylüyordu: Ona göre asıl büyük iş, ekonomik bağımsızlığı ve kalkınmayı gerçekleştirmekti. Gazi Mustafa Kemal, bağımsız, ulusal bir ekonomi kurmak için Lozan Barış Görüşmeleri’nin kesintiye uğradığı dönemde, Türkiye’nin ilk iktisat kongresini topladı. 17 Şubat 1923 tarihinde İzmir’de toplanan Türkiye İktisat Kongresi’nde alınan kararlarla ulusal ekonomiye geçişin ve sanayileşmenin alt yapı çalışmaları başlatıldı. İlk Türkiye iktisat Kongresi’ne, ülkenin her yerinden işçi, çiftçi, tüccar ve sanayici temsilcileri katıldı. Kongrede yeni Türk devletinin İzleyeceği ekonomik program ve kalkınma hedefleri belirlendi. Ülkenin o zamanki ihtiyaç ve ekonomik koşulları göz önünde tutularak önemli kararlar alındı. Bu kararlar arasında ekonomik bağımsızlık, ulusal kalkınma ve savunma sanayi konuları da yer aldı. Kongre sonunda Misakımillî benzeri, Misak-ı İktisadi (Ekonomi Andı) adlı bir belge kabul edildi. Ekonomi Andı‘nın esas ilkesi ekonomik bağımsızlığı sağlamaktı.

Kongrenin Toplanma Nedenleri:

  • Milli ekonominin temel ilkelerini belirlemek,
  • Ekonomik bağımsızlığa ulaşmada izlenecek yolu belirlemek,

Kongre’de Alınan Kararlar;

  • Yabancı işletme ve sermayeden kurtulmak zorunludur
  • Hammaddesi yurt içinden temin edilen sanayi dalları (milli sanayi) kurulmalıdır.
  • Küçük imalattan süratle büyük işletmeye geçilmelidir.
  • Özel teşebbüsün gerçekleştiremediği yatırımlar devlet eliyle gerçekleştirilmelidir.
  • Özel teşebbüse destek sağlayacak bir devlet bankası kurulmalıdır.
  • İhracat teşvik edilmelidir.
  • Anonim şirketlerin kuruluşunu kolaylaştırılmalıdır.
  • Milli bankalar kurulmalıdır.
  • Demir yolları inşaatının hükûmetçe bir programa bağlanacaktır.
  • Sanayi yatırımları devlet tarafından gerçekleştirilecektir.
  • Yerli malının kullanımına önem verilecektir.
  • Teknik eleman yetiştirecek okullar açılmalıdır.
  • Gümrük vergileri yerli üreticiyi koruyacak şekilde düzenlenmelidir.
  • Tüketim mallarının üretimine öncelik verilmelidir.
  • Yabancı kurumları millileştirilmelidir.
  • İşçilerin durumu düzeltilmelidir.

gibi bazı önemli kararlar alındı.

Karma Ekonomi:

Ekonominin üretici kesiminin kamu ve özel teşebbüslerinin bir arada ya­şadığı ve her iki sektörün de toplum yararını gözeterek ça­lıştığı devlet düzenidir.