Gerileme Dönemi ilk padişahı I. Mahmut, Hekimoğlu Ali Paşa ıslahatları gerçekleştirmiştir.
İbrahim Müteferrika I. Mahmut’a sunduğu ıslahat raporunda Nizamı Cedit kavramını kullanmıştır. (I.Abdülhamit Döneminde de kullanılan bir kavramdır.)
Humbaracı Ocağı Kont de Boneval Humbaracı Ahmet Paşa
Subay yetiştirmek amacıyla Üsküdar’da Hendesehane adıyla bir okul açılmıştır (Kara Mühendishanesi )
Koca Ragıp Paşa ve Baron Dö Tot ıslatları gerçekleştirmiştir.
Avrupa tarzında eğitim gören “Sürat Topçuları Ocağı” kuruldu
(Baron Dö Tot)
Esham-ı Tahvilat iç borçlanma ya gidilmiştir.
Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Deniz Mühendishanesi (Mühendishane-i Bahri Hümayun) kurulmuştur (1773 Heybeliada).
Devrin ileri gelen ıslahatçı devlet adamları Halil Hamit Paşa ve Cezayirli Hasan Paşa’dır.
Canikli Ali Paşa ve Baron de Tott, Baron von Brentano, M. Bonneval, General Karlo de Kotzi gibi uzmanlar raporlar sunmuştur.
Ulufe alım satımı yasaklanmıştır.
III.Selim kafes hayatı yaşamasına rağmen amcası I. Abdülhamit’in yakın ilgisinden dolayı iyi bir eğitim almış ve
ıslahatçı bir düşünceyle yetişmiştir. Henüz şehzade iken Fransa kralı XVI. Louis ile mektuplaşmış ve gelecekte yapacağı ıslahatlar konusunda fikir alışverişinde bulunmuştur. Padişah olduğunda ise devlet adamlarından kötüye gidişin nedenlerini ortaya çıkarmak için raporlar istemiştir. III. Selim’e sunulan layiha adı verilen bu raporlar doğrultusunda ıslahatlar belirli bir plan ve program dâhilinde gerçekleştirilmiştir.
III. Selim devlet adamlarından layiha adı verilen raporlar istemiştir. (22 adet layiha sunulmuştur.)
Koca Yusuf Paşa
Defterdar Şerif Efendi
Tatarcık Abdullah efendi
Bertrand
D’Ohsson
Radikal ıslahatlar yapan ve ıslahatları elirli bir plan ve program dâhilinde gerçekleştiren ilk padişah III. Selim
Nizam-ı Cedit Ordusu kuruldu.
Nizam-ı Cedit ordusunun giderlerini karşılamak için İrad-ı Cedit hazinesi oluşturuldu.
Sürekli elçilikler açılmıştır (Paris, Londra, Viyana ve Berlin)
Matbaa-yı Amire adıyla devlet matbaası kurulmuşur.
Resmi yabancı dil olarak Fransızca kabul edilşmiştir.
III.Selim Kabakçı Mustafa isyanı ile tahttan indirildi ve daha sonra IV. Mustafa’nın emriyle öldürüldü (1807).
Gerileme dönemi padişahlarının önemli gelişmelerini yazımızda tüm detaylarıyla işlemiş olduk.
Osmanlı Devleti, Avrupa’nın gerisinde kaldığını anlamış ve Avrupa’yı örnek alarak yenilikler yapmıştır.
Islahatlar padişah ve devlet adamları tarafından yapılmış, halkın ıslahatlar konusunda bir isteği ve desteği olmamıştır.
Savaşların yenilgiyle sonuçlanması ve toprak kayıplarının devam etmesi, ıslahatların daha çok askeri alanda yapılmasına neden olmuştur.
Islahatlar, gösterilen tepkiler yüzünden (özellikle yeniçeriler ve ulemanın) başarılı olamamıştır.
XVII. yüzyıl ıslahatlarına göre daha esaslı ıslahatlar yapılmıştır. Ancak, ıslahatlarla amaçlanan hedefler gerçekleştirilememiş ve devlet çöküntüden kurtarılamamıştır.