Karluk, Yağma, Çiğil ve Tuhsi boylarının bir araya gelmesiyle oluşan Karahanlılar Bilge Kül Kadır Han (Arslan Kara Han) tarafından Türkistan’da kurulmuştur. Başkenti Balasagun’dur.
Kağaniye Mülükü Devleti Etrak, İlikhanlar, Hakaniye, Haniye, Afrasiya…
Arslan Kara Han (840 – 883), ülkesini 43 yıl gibi çok uzun bir süre başarıyla yönetti.
Bilge Kül öldükten sonra oğulları Bazır ve Oğulçak devletin başına geçtiler.Satuk Buğrahan Karahanlılara sığınan bir Samani şehzadesi (Nasır b. Ahmet) sayesinde müslüman olmuştur.
Satuk Buğra Han amcası Oğulcak’ı devirmiştir.
Karahanlılar Gaznelileri destekleyerek Samanoğullarını yıkmıştır.
Baytaş (Süleyman) Arslan Döneminde 200000 çadır Türk müslüman oldu.
Belh Savaşı: İlek Nasır Han’ın Horasan’a saldırması üzerine yaşandı. Gazneli Mahmut kazandı.
1042 yılında taht kavgaları sonucunda ikiye ayrılmıştır. (Doğu ve batı)
Başkentleri önce Özkent daha sonra Semerkant ve Buhara oldu.
Melikşah döneminde bağımsız bir devletken Selçuklu egemenliğini girmeyi kabul ettiler.
Batı Karahan hükümdarı Ahmet Han, Selçuklular tarafından esir alındı ve buraya Selçuklular tarafından bir vali atandı.
Karahanlı topraklarında isyan çıkınca Ahmet Han, Selçuklu egemenliğindeki Karahanlı topraklarının yönetiminine bölge beyi olarak getirildi.
1141 Katvan Savaşı sonunda Kara Hıtaylılara bağlanan Batı Karahanlılar, 1212 yılında Harezmşahlar tarafından tamamen yıkılmışlardır.
Doğu Karahanlı Devleti’nin sınırları Kaşgar, Fergana, Balkaş gölü civarına kadar uzanmaktaydı.
Devletin merkezi zaman zaman Balasagun, Talas ve Kaşgar şehirleri olmuştur.
Doğu Karahanlı Devleti’nin ilk hükümdarı sayılan Tamgaç Buğra Han adil ve dindar bir kişi olarak tanınmaktaydı. Yusuf Has Hacib’in yazdığı Kutadgu Bilig bu hükümdara sunulmuştur.
Doğu Karahanlı Devleti 1090 yılında Selçuklulara bağlandı. Devlet 1133 yılında Moğol asıllı Karahıtayların hâkimiyetine girdi.
Türk tarihinin ilk sistemli posta teşkilatını kurmuşlardır.
Karahanlılar tarafından açılan Semerkant medresesi (burslu eğitim verilmiştir )Türk tarihinin en eski medresesidir.
Belirgin bir çok uluslu yapıları yoktur. Halkın neredeyse tamamı Türk’tür.
Resmi dil olarak Türkçeyi kullanmışlardır.
İslamiyet’in etkisiyle Arap harflerini öğrenmişler ancak daha önceden kullandıkları Uygur alfabesini kullanmaktan vazgeçmemişlerdir.
Tüccarların konaklaması için “ribat” adı verilen ilk kervansaraylar inşa edilmiştir.
Bimaristan (darüşşifa – hastane) kurma geleneği Türk İslam devletlerinde ilk kez Karahanlılar ile başlamıştır.
Türk İslam mimarisinin temeli Karahanlılarla başlar.
Türkçe Eserler
Kutadgu Bilig: Mutluluk veren bilgi anlamına gelir. Balasagunlu Yusuf(Yusuf Has Hacip) tarafından yazılmıştır. Devlet yönetimiyle ilgili bilgiler verilir. İlk Türkçe Siyasetnamesidir.
Uygur alfabesi kullanılmıştır ancak ayetlerin olduğu bölümlerde Arapça kullanılmıştır.
Divan-ı lügati Türk: Türk dilinin divanı.
Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.
Türkçe kelimelerin Arapça karşılığı vardır. Türkçenin Arapçaya olan üstünlüğünü göstermek için yazılmıştır.
Türkler tarafından yazılan ilk ansiklopedik eserdir.
Eserin içinde bulunan harita Türkler tarafından yapılan ilk haritadır.
Abbasi halifesi Muktedi Billah Ebul Kassam’a sunulmuştur
Atabetül Hakayık: Hakikatlerin eşiği.
Yüknekli Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır.
Türkçe olarak ele alınan ahlaki bir eserdir. Uygur alfabesi kullanılmıştır.
Divan-ı Hikmet
Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
Türk tasavvufunun başıdır. (Piri Türkistan, Hazreti Türkistan)