LONDRA KONFERANSI VE ÖNEMİ

Londra Konferansı (21 Şubat -12 Mart 1921)

I. İnönü Zaferi İtilaf Devletleri arasındaki antlaşmazlıkları arttırmıştır. Çünkü Fransızlar, Güneydoğu Anadolu’da büyük bir direnişle karşılaşmış, İtalya ise Anadolu’nun paylaşımından başlangıçtan beri Anadolu’nun paylaşımından rahatsız olmuştur. Bu nedenle İtilaf Devletleri Sevr Antlaşması’nın yeniden gözden geçirilmesini sağlamak için Londra Konferansı ‘nın toplanmasına karar verdiler.

İtilaf Devletleri konferansa Osmanlı Hükûmeti’nin yanında TBMM Hükûmeti’ni de dolaylı yoldan çağırdılar. Ancak Mustafa Kemal bu davranışa karşı çıkarak İtilaf Devletleri’nin TBMM’yi konferansa doğrudan çağırmasını istemiş aksi halde TBMM’nin konferansa katılmayacağını ilan etmiştir. Bunun üzerine İtilaf Devletleri geri adım atmış ve TBMM’yi konferansa doğrudan davet etmiştir. Bu şekilde konferans İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, İstanbul Hükûmeti ve TBMM Hükûmeti’nin katılımıyla toplandı. Konferansta İstanbul Hükûmeti’ni Tevfik Paşa TBMM Hükûmeti’ni ise Bekir Sami Bey temsil ediyordu.

İtilaf Devletleri konferansa TBMM ve İstanbul Hükûmeti’ni birlikte çağırarak Türk tarafı arasında ikilik çıkmasını sağlamak ve böylece Türk tarafı arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmak istemiştir.

TBMM Londra Konferansı’na katılırken şunları amaçlamıştır:

1. Türk ulusunun haklı davasını ve Misakımillî’yi dünya kamuoyuna duyurmak.
2. İtilaf Devletleri tarafından “Türkler barışa yanaşmıyorlar, savaşı uzatıyorlar.” şeklinde sürdürülen propagandaları çürütmek.
3. Türk ulusunun yasal temsilcisinin TBMM olduğunu kanıtlamak.

İtilaf Devletleri konferansta şu teklifleri sundular:

1. İzmir Türklere geri verilecektir. Ancak şehirde Yunan kuvveti bulunacaktır. Şehri yönetmesi için Milletler Cemiyeti tarafından Hristiyan bir vali atanacaktır.
2. Doğu Trakya Yunanlılarda kalacaktır.
3. Doğu Anadolu’da Ermeni Devleti kurulacaktır.
4. Kapitülasyonlar devam edecektir.

Konferans 21 Şubat 1921 tarihinde toplanmış ve sadrazam Tevfik Paşa, “Ben sözü Türk milletimin hakiki temsilcisi olan TBMM başdelegesine bırakıyorum.”demiştir. Tevfik Paşa’nın bu davranışı türk tarafı arasında ikilik çıkmasını engellemiş ve görüşmelerin tamamını Türk tarafı adına TBMM temsilcisi Bekir Sami Bey yürütmüştür. Yapılan görüşmelerde İtilaf Devletleri Sevr’i küçük değişikliklerle Türk tarafına kabul ettirmeye çalışmış bu yüzden konferans sonuçsuz dağılmıştır.

Londra Konferansı’nın önemi

• İtilaf devletleri ilk kez TBMM’nin varlığını hukuksal olarak tanımıştır.
• TBMM Hükûmeti konferansa katılmakla,”Türkler barışa yanaşmıyorlar, savaşı uzatıyorlar” suçlamalarını çürütmüştür.

Londra Konferansı’nda Bekir Sami Bey, TBMM’nin ona­yını almadan, İngiltere, Fransa, İtalya ekonomi ve esir değişimi konularında birtakım ikili sözleşmeler imzalamıştır. Ancak, Misakımillî’ye uygun olmamasından dolayı, TBMM tarafından kabul görmemiştir