Osmanlı Tarihinde Sokullu Mehmet Paşa’nın ölmesiyle başlayan ( 1579 ) ve Karlofça Antlaşması’na kadar süren döneme ( 1699 ) Duraklama Dönemi denilir.
Duraklama döneminde Osmanlı Devleti Avrupa karşısında askeri üstünlüğünü azalarak da olsa koruyabilmiştir. Osmanlı hem doğuda hem de batıda en geniş sınırlarına Duraklama döneminde ulaşmıştır.
– III. Murat (1574 –1595)
– III. Mehmet (1595 – 1603)
– Ahmet (1603 – 1617)
– Mustafa (1617 – 1618) (I. saltanatı)
– II. Osman (1618 – 1622)
– Mustafa (1622 – 1623) (II. saltanatı)
– Murat (1623 – 1640)
– Sultan İbrahim (1640 – 1648)
– Mehmet (1648 – 1687)
– II. Süleyman (1687 – 1691)
– II. Ahmet (1691 – 1695)
– II. Mustafa (1695 – 1703)
Osmanlı İmparatorluğu Mutlakiyet’le yönetildiğinden padişahın kişilikleri ülke yönetimini etkilemiştir.
Bu dönemde, çocuk yaşta kişilerin Padişah olması yönetimi olumsuz yönde etkilemiştir.
II.Selim Ordunun başında sefere çıkmayan ilk padişahtır.
III.Mehmet sancaklarda valilik yapan son padişahtır.
I.Ahmet zamanında Fatihten beri gelen Veraset kanunlarında değişiklik yapıldı. Ekber ve Erşed ( En yaşlı ve En akıllı) kuralı getirildi. Böylece veraset sistemi kesinliğe kavuşturuldu.
I. Ahmet zamanında şehzadelerin sancaklara çıkma usulüne son verildi.
Bunun sonucunda ; Padişahlar yönetim deneyimi kazanamadılar, Şehzadeler sarayda kafes denilen bölümlerde yaşamaya başladılar,ruh sağlıkları bozuldu, saray yönetiminde kadınlar etkili olmaya başladılar.
Osmanlı İmparatorluğu üç kıta üzerinde değişik din, mezhep, uluslardan oluşuyordu.Merkezi otoritenin zayıflamasıyla dağılma eğilimleri ortaya çıkmaya başladı.
III.Murat zamanında Kanunlara aykırı olarak, Yeniçeri Ocağına Askerlikle ilgisi olmayan kişiler alınmaya başladı. Yeniçeri Ocağında başlayan bu bozulma, zamanla diğer kapıkulu ocaklarına da yansımıştır.
“Ocak devlet içindir ” anlayışı yerine ” Devlet Ocak içindir ” anlayışı ortaya çıktı.Böylece devlet güçlü bir dayanağını yitirmiş, ilerleme engellenmiş, yenilgi ve isyanlar artmıştır.
Tımar dağıtımlarındaki adaletsizlik ve haksızlıklar sonucu Tımarlı Sipahi ordusu da bozulmaya başlamıştır.
Donanma da ihmal edilmeye başlanmış, denizcilikle ilgisi olmayan kişiler Kaptan-ı Deryalığa getirilmiştir.
Sipahi-yeniçeri kavgası
III. Murat dönemi
III. Mehmet Dönemi
IV. Mehmet Dönemi
17.yy.da savaşların uzun sürmesi ve çoğunun yenilgiyle sonuçlanması ganimet gelirlerinin azalmasına,yeni masraflara yol açmıştır.
Sık padişah değişiklikleri nedeniyle, Padişahların tahta çıkışında dağıtılan Cülus bahşişi hazineyi zarara uğratmıştır.
Uluslararası Ticaret yollarının değişmesi ve kapitülasyonlar nedeniyle ticaret, gümrük gelirleri azalmıştır.
Coğrafi keşifler sonucu Avrupa’ya akan bol miktarda Altın ve Gümüş Osmanlı İmparatorluğunu olumsuz yönde etkilemiştir.Osmanlı para birimi Akçe’nin ( Gümüşten kesilirdi ) değeri düşmüştür.
Mali sıkıntının aşılması için ayarı düşük para çıkarılması, isyanların çıkmasına yol açtı.
Tımarlı ordusunun sayısı azalınca, açığı kapatmak için Kapıkulu ordusunun sayısı artırılmıştır. Bunlar maaşlı olduğu için hazinenin yükü artmıştır.
İlmiye sınıfının bozulmasıyla onların denetiminde olan adalet, eğitim, belediye işleri de bozulmuştur.
Medreselerde “Beşik Uleması” denilen çocuk yaşta Müderrisler görülmeye başlandı.
Kadılar rüşvet almaya başladılar.
Medreseler giderek sadece dini bilimlerin okutulduğu kurumlara dönüştü.Bu durum Bilim ve Teknik alandaki gelişmelerden uzak kalınmasına yol açtı.
Devletin paraya ihtiyacının artmasıyla, Tımarlar İltizam’a verilmeye başladı. ( Toprağın peşin para karşılığı kiralanması )
Mültezimler ( İltizamı alan kişi ) vergi toplayabilmek için yöredeki güçlü ailelerle işbirliği yapmaya başladılar.
17.yy. boyunca Anadolu’da Celali isyanları görülmeye başlandı.Bu durum yerleşik hayatı çekilmez hale getirmiş,tarım ve hayvancılık gerilemiştir.
Ağır vergiler köylünün toprağını terk etmesine neden oldu. ( Çiftbozan
DURAKLAMANIN DIŞ NEDENLERİ
1-İmparatorluğun Doğal Sınırlara Ulaşması: Doğal sınırlara ulaşan Osmanlı sınırlarını genişletmekte zorlanmış ve en önemli gelirlerinden biri olan savaş ganimetlerinden mahrum kalmıştır.
2- Avrupa’da güçlü Merkezi Krallıklara komşu olunması
3- Avrupa Hıristiyanlarının Osmanlılara karşı birleşmesi
4- Avrupa’nın Coğrafi keşiflerle zenginleşip, Rönesans ve Reform hareketleriyle Bilim ve Teknik alanında ilerlemesi