Şer’î hukuk’un kaynakları
Kur’ân,
hadisler,
toplumun benimsediği görüşler (icma)
İslam hukukçularının uygulamaları (kıyas) idi.
Kadı ve Nâip
Mevleviyet, sayılan İstanbul, Edirne, Sofya, Selanik Bursa gibi büyük şehir kadılıklarına ise XVI. yüzyılın ortalarına kadar kadıaskerlerce kadı tayin edilirken, bu zamandan sonra şeyhülislâm tarafından yapılmaya başlanmıştır.
Kadıların Görevleri:
Kazaları idare etmek
Halkın arasındaki davaları çözüme kavuşturmak
Merkezden gelen emirleri reayaya ulaştırmak
Her türlü sözleşmeyi yapmak, onaylamak
Olağanüstü durumlarda avarız vergisini toplayıp merkeze intikal ettirmek
Halkın şikâyetlerini divana iletmek
Şuhûdü’l-hâl: Her duruşmada hazır bulunan ve kazânın doğruluğu ve dürüstlüğü ile tanınmış ileri gelenlerinden seçilmiş bir nevi jüri mevkiindeki denilen bir heyet
Ases: Şehir ve kasabalarda asayişin muhafazası için geceleri kol gezen ve bugünkü polisin ve gece bekçisinin vazifesini gören memurlara denirdi. Bunların görevi, yolun iki tarafında toplanan kalabalığı yarıp umumi yolu açmak ve asker kaçağı eşkıyayı yakalamaktır. Âmirlerine asesbaşı denirdi. Asesler şehir subaşısı‘na bağlı idiler.
Muhzır: Eski şer’i mahkemelerde davacılar ve davalıları mahkemeye ihzar eden yani çağıran memurlara denirdi. Bunlar bir nevi adlî polis olarak görev yaparlardı. Bunların âmirine de Muhzırbaşı denirdi.
Osmanlı Hukuk Yapısında Meydana Gelen Değişiklikler
II.Mahmut Dönemi;
Adliye Nezareti (Adalet Bakanlığı) kurulmuştur.
Avrupa hukukunun incelenmesi ve Osmanlı hukukunu Avrupa hukukuna uyumlu hale getirmek için “Meclis-i Valay-ı Ahkâm-ı Adliye” kurulmuştur.
Memurların yargılanması için Dar-ı Şura-yı Bab-ı Ali açılmıştır.
Tanzimat Dönemi;
Tanzimat Fermanı ile ilk kez “kanun üstünlüğü” ilkesi benimsenmiştir.
Ceza ve ticaret kanunları çıkarılmıştır.
1865’te kanunların yayınlanması için “Düstur” adlı resmi bir dergi çıkarılmaya başlanmıştır.
1870’te Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında bir heyet “Mecelle” adlı Osmanlı medeni hukukunu hazırlamaya başlamış on yıl süren çalışmalar 1878’de tamamlanmıştır.
I.Meşrutiyet Dönemi;
Türk tarihinde ilk kez anayasal düzen başlamıştır.
Osmanlı imparatorluğunda hukuk sistemine ait detaylı bilgi yazımızda paylaşılmıştır. Ayrıca dönem içinde yaşanan önemli gelişmeler ve önemli görevdeki kişilere ait görevlerde verilmiştir. Öğrenmek istediğiniz diğer detaylar için diğer yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.