Rusya’nın Genişleme Politikası ve Osmanlı Rus ilişkileri

Rusya’nın Genişleme Politikası ve Osmanlı Rus ilişkileri

I.MAHMUT(1730-1754)

Rus-Avusturya İttifakı ile Osmanlı Avusturya
Savaşları (1736-1739)

Sebepleri:

  1. Rusların Kırımı ele geçirmek istemeleri.
  2. Rusların, Osmanlı egemenliğindeki Slavlar üzerinde etkili Fermanı
  3. Osmanlı-İran savaşlarında, Osmanlılara yardım için gelen Kırım Hanlığı ordularının Ruslar tarafından engellenmeleri.
  4. Rusların, Lehlere yardımı bahane edip Osmanlılara savaş ilan ederek Kırıma girmelerimi736)
  5. Avusturya’nın, Sırbistan, Bosna ve Hersek’e yerleşmek istemesi.
  6. Avusturya’nın, Rusya’nın müttefiki olarak savaşa girmesi ve Niş’i ele geçirmesi.

Padişah I, Mahmut Döneminde (1730-1754) Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş açtı. Bu savaşlar sırasında Rusya ile Avusturya Osmanlı Devletine karşı ittifak yaparak birlikte hareket ettiler.

Bosna valisi Hekimoğlu Ali Paşa Avusturya’yı Bosna’dan çıkardı Niş’i geri aldı. Avusturya yenilerek Banat yaylası ele geçirildi. Belgrat Kuşatıldı.

Ruslardan Kırım geri alındı. Her iki cephede başarılar elde edildi Fransa’nın araya girmesi ile önce Avusturya ile daha sonra da Rusya ile, Belgrat Antlaşması imzalandı.

Buna göre ;

Banat yaylası hariç Pasarofça Antlaşması (1718) ile Avusturya’ya verilen yerler geri alındı.

Rusya ile yapılan antlaşmaya göre;

  1. Azak kalesi yıkılacak.
  2. Ruslar, Azak Denizinde savaş ve ticaret gemileri bulundurınayacaklardı…

Önemi: Bu iki antlaşma;

  1. Osmanlı Devletinin 18. yüzyılda imzaladığı son kazançlı antlaşma Fermansı,
  2. Karadeniz’in bir Türk Gölü olduğunun kabul edilmesi acısından önemlidir. –

Bu antlaşmada arabuluculuk yapan Fransa’nın isteği üzerine Kapitülasyonlar 1740 da sürekli hale getirildi. Kapitülasyonlar, 24 Temmuz 1923 de Lozan Antlaşması ile kaldırıldı.

III.OSMAN (1754-1757)

Bu dönemde Osmanlı Devleti Prusya ile bir ticaret anlaşması yapmıştır. (1761)

İstanbul’da tarihinin en büyük yangını çıkmış 4000 civarında ev yanmıştır.

III MUSTAFA (1757-1774)

Lehistan Sorunu ve Osmanlı-Rus Savaşı (1768-1774)

Sebepleri:

  • Çariçe II. Katherina’nın Lehistan’ın içişlerine karışması ve Lehistan ’a giren Rus ordusunun Lehler ile birlikte birçok Türkü öldürmesi.
  • Osmanlı Devletinin, Rusya’nın Lehistan’ın içişlerine karışmasından rahatsız Fermansı.

Tuna ve Dinyester nehirleri arasında yapılan savaşları Osmanlı Devleti kaybetti. Ruslar, Tuna’yı geçerek Dobruca’yı, Kili ve Akkerman kalelerini aldılar. Bir taraftan Kırım’a girdiler. Mora’da Ayaklanma çıkarmak için Akdeniz’e girdiler. Mora’da ki Ayaklanma bastırıldı. Bunun üzerine Ruslar, İngiltere’nin yardımıyla Çeşme’de ki Osmanlı Donanmasını yaktı. (Çeşme Olayı– 1770 )

Savaşın uzaması ve Rusya’nın ilerlemesinden endişelenen Avusturya, Osmanlı Devleti ile gizli bir antlaşma yaptı. Savaşın uzamasını ve yayılmasını önlemek amacıyla Prusya Kralı araya girmesi ile Küçük Kaynarca Antlaşması (21 Temmuz 1774). Bu Antlaşma 28 maddedir. Rusça, Osmanlıca(Türkçe) ve İtalyanca olarak hazırlanmıştır.

Buna göre;

  1. Kırım, bağımsız kalacak, halk dini bakımdan padişaha bağlı kala-çaktı.
  2. Azak Kalesi tahkim edilecek. Dinyeper-Buğ ırmakları arası Rusya’ya verilecek.
  3. Ruslar işgal ettikleri yerleri Osmanlı Devletine bırakacaktı. Buna göre;
  4. Bu yerlerde genel af ilan edilecek.
  5. İsteyen halk, istediği yere göç edecek.
  6. Belli bir süre buradaki halktan vergi alınma
  7. Ruslar, Kutsal Yerleri serbestçe ziyaret edebilecek
  8. Ruslar, Karadeniz de Donanma bulundurabilecek. Ticaret gemileri serbestçe Boğazlardan Akdeniz’e geçebilecek.
  9. Ruslar, İstanbul ve Balkanlarda konsolosluk kurabilecek.
  10. Ruslar; İstanbul da sürekli elçi bulunduracak.
  11. Rus tüccarlarına, Fransız ve İngiliz tüccarlarına tannan haklar tanınacaktı.
  12. Ruslar, Osmanlı Devletindeki Ortodoksların hakkım koruyacak.
  13. Rusya’ya savaş tazminatı ödenecekti.

Önemi:

  1. Osmanlıların Karadeniz de ki üstünlüğü sona erdi.
  2. Ruslar, Osmanlı Devletinin içişlerine karışına hakkını elde ettiler.
  3. Ruslar, Akdeniz’e inme hakkını elde ettiler.
  4. Ruslar, Kapitülasyonlardan yararlanma hakkını kazandı.
  5. Osmanlı Devleti, ilk defa tazminat ödedi.
  6. Kırım Osmanlı Devletinden ayrıldı. (Halkı Müslüman olan ilk toprak parçası)

I. ABDÜLHAMİT (1774-1789)         

Rusya, Kırımın içişlerine karışmaya başlayınca Osmanlı- Rus ilişkileri bozulmaya başladı. Fransa’nın ara buluculuğu ile \ Aynalı Kavak Tenkih namesi (Düzeltmesi) imzalandı.(1779)

Buna göre;

  1. Ruslar, Kırımdan çekilecek.
  2. Osmanlı Devleti, Rus taraftarı olan Şahin Giray’ı tanıyacaktı.
  3. Ruslar, Şahin Giray’a karşı çıkan isyanı bahane ederek 1783 de Kırımı işgal ettiler.