Türk İslam Devletlerinde Edebiyat ve Önemli Özellikleri
|
(1018-1069) (Karahanlılar) |
Kutadgu Bilig |
· Mutluluk veren bilgi demektir.
· Türkçe ilk siyasetnamedir. · Türk-İslam döneminin ilk edebi ürünüdür. · Devlet anlayışını yansıtır. · Hükümdara öğütleri içerir. · Uygur alfabesiyle Türkçe olarak yazılmıştır.(Bazı kısımlarında Arap harfleri de kullanılmıştır.)
|
|
Kaşgarlı Mahmut (XI. yy) (Karahanlılar) |
Divan-ı Lügati’t Türk |
· Ansiklopedik bir sözlüktür. (Türkçenin ilk sözlüğü)
· İçeriğinde Türklerin yaşadığı yerleri gösteren bir harita mevcuttur. · Araplara Türkçeyi öğretmek için yazılmıştır. · Tarih, coğrafya, destanlar, etnografya, günlük hayat, giyim kuşam, mutfak gibi Türk kültürü ile ilgili birçok bilgiye ulaşmak mümkündür · Arap harfleriyle yazılmıştır.
|
|
Edip Ahmet Yükneki (XII. Yy) (Karahanlılar) |
Atabetü’l Hakayık |
· Uygur alfabesiyle yazılmıştır.
· Eğitici ve öğretici bir ahlak kitabıdır. · Eğitimin önemini vurgular. |
|
Hoca Ahmet Yesevi (Karahanlılar) |
Divan-ı Hikmet |
· Ahmet Yesevi’ye bugün bile Türkistan’ın manevi büyüğü anlamına gelen “Pir-i Türkistan” denilmektedir.
· Köylülere ve göçebelere dini anlatmak için Türkçe ve basit tasavvufi şiirler yazmıştır. · Tasavvufla ilgili şiirler yer alır · Türkleri, İslam dinine özendirmek için yazılmıştır. |
| Firdevsi (934-1020)
(Gazneliler) |
Şehname | · Sultan Mahmut tarafından Gazne sarayında İranlı şair Firdevs’e yazdırılmış ve İran’ın milli destanı olarak benimsenmiştir. |
| Ömer Hayyam
(Gazneliler) |
Rubailer | · Pozitif bilim alanında yetkin olduğu gibi ünlü şiirlerde kaleme almıştır. |
| İsmail Cevheri | Kitabü’s Sıhah | · Arapçanın en iyi sözlüklerinden biridir. |
| Nizamü’I-Mülk
(Büyük Selçuklu)
|
Siyasetname
|
· Ünlü Selçuklu veziri tarafından yazılan yönetimle ilgili bilgiler veren bir eserdir.
|
Türk İslam devletlerinde sözlü edebiyat ürünleri de gelişmiştir. Satuk Buğra Han destanı Karahanlılara ait sözlü edebiyat ürünleri arasında yer almaktadır.