Türkiye Selçuklu Devletinin Dağılma Dönemi

Türkiye Selçuklu Devletinin Dağılma Dönemi

I. Alaaddin Keykubat ölünce Türkiye Selçuklu Devleti zayıfladı.

II. Gıyaseddin Keyhüsrev (1337 – 1246)’in tahta çıkmasına yardım eden Selahattin Köpek emirliğe atandı. Birçok devlet adamı ortadan kaldırıldı. II. Gıyasettin Keyhüsrev devlette hakimiyeti ele geçirdikten sonra Selahattin Köpek’i idam etti.

  • Devlet yönetimini yeniden toparladı.
  • Diyarbakır ve Tarsus fetih edildi. Çukurova ve Trabzon’da bazı yerler alındı.
  • Baba İshak isyanı çıktı, bu isyan zorla bastırıldı.
  • Moğollar 1242’de Erzurum’u ele geçirdiler. Anadolu’yu tehdit etmeye başladılar.

Kösedağ Savaşı (1243)

Anadolu’ya doğru ilerleyen Moğol ordusu Kösedağ’da Selçuklu ordusu ile karşılaştı. Savaş yapılmadan Selçuklu ordusu dağıldı.

Bu Savaş Sonuçunda;

  • Moğollar Sivas’ı ve Kayseri’yi fethettiler.
  • Türkiye Selçuklu üzerinde Moğol baskısı arttı. Devletin gücü azaldı ve Sultan Moğollar tarafından atandı.
  • Anadolu ticari ve iktisadi olarak yıllarca Moğollar tarafından sömürüldü.

Moğollar (1196 – 1227)

Proto-Moğol Kavimler arasında Dung-hu, Pi-wei, Tunguz ve Tatar kabileleridir. VII.yy’da Çin kaynaklarında Mong-wa(Moğol) olarak adlandırılmıştır. Moğol denilen bu topluluk Nayman, Kerait ve Merkit kabileleridir. Moğollara ilk defa bir çatı altında devlet kuran Cengiz Han’dır. (Asıl adı Timuçin, babası Yesukey)

1196 da Moğol reisleri toplanarak Kurultayda Cengiz ismini ve Han ünvanını verdiler. Moğol Devletini kurmadan önce, aynı bölgede yaşayanlara Kara Tatar adı verilmektedir. Çinliler Araplar ve İranlılar Moğol topluluklarına Tatar demektedir.

Cengizhan;

–          1210 da Tungut sefere

–          1211 de Mayman ve Merkit kabileleri üzerine sefer yaptı.

–          1211 – 1216 de Çin’e yöneldi.

–          1215 de Pekin’e kadar geldi.

–          1248 de Harzemşahlar üzerine sefer yapmaya başladı.

–          1220 de Harzemşahlar ve Karahitlılar Devletine son verdi.

–          1225 de eski yurduna geri döndü.

–          1227 de Tungutlar üzerine sefer düzenlemek için hazırlıklar yaparken öldü.

Öldüğünde Devletin sınırları; Büyük Okyanustan, Anadolu’ya ve Don Nehrine Hindistan’a kadar genişlemişti.

Moğol Devletinin Parçalanması ve Moğol Türk Devletleri

Cengizhan hayatta iken Moğol Töresine göre devleti oğulları arasında pay etti. Cengizhan’ın ölümünden sonra Ögeday bir süre büyük kağan olarak tanındı ve daha sonra devlet parçalandı, yerine;

–          Kubilay Hanlığı – Çin’de

–          Altınorda Devleti – Doğu ve Güney Rusya’da

–          İlhanlı Devleti – İran’da

–          Çağatay Hanlığı – Türkistan’da kurulmuştur.

Cağatay Hanlığı (1227 – 1369)

Çengiz Han’ın oğlu Çağatay Han tarafından kuruldu (1227).

Doğu Türkistan’da kurulan Çağataylıalr sınırlarını genişletti. 1326 da İslamiyeti kabul ettiler. Türkleşerek, dil olarak Türkçeyi kabul ettiler. Çağatay Hanlarından İlyas Koca Han zamanında Timur yönetimi ele geçirdi. Timur geldikten sonra Hanları yerinde bıraktı. (1370)

Kubilay Hanlığı (1276 – 1368)

Ogedaya düşen bölgede (Çinde) kurulmuştur.

Mönke ve Kubilay Kağan zamanında bütün Çin’i ele geçirdiler.

Kubilay Çinde Kubilay Hanlığını kurdu (1280) Pekin’i başkent yaptı. Kubilay Hanlığı Japonya’yı ve Hindistan’ı ele geçirdi. 1368 de çin’i terk etmek zorunda kaldı.

Türkiye Selçuklu Devletinin Yıkılış Dönemi

II.Gıyasettin Keyhüsrev 1246’da ölünce oğulları ülkeyi üçe böldüler. Üç kardeş anlaşarak ülkeyi     yönetmeye başladılar bu anlaşmayı sağlayan ve beş yıl sürmesini sağlayan Vezir Celalettin Karatay oldu.

  • Üç Sultan kendi adına para bastırıp Hutbe okuttular.
  • Celalettin Karatay ve kardeşlerden II. Alaaddin Keykubat ölünce taht konusunda anlaşmazlıklar çıktı.
  • Hülagü Han ülkeyi Kızıl Irmak sınır olmak üzere II. İzzettin Keykavuz ve IV. Rüknettin Kılıç Arslan arasında paylaştırdı.
  • Moğol baskısından kurtulmak isteyen Keykavuz Memluklarla anlaşma yolları aradı. Bunun üzerine IV. Kılıç Arslan tek başına tahta çıktı. Kılıç Arslan Devlet işlerini Süleyman Pervane’ye bıraktı. Süleyman Pervane II. Kılıç Arslan’ı zehirleyerek öldürttü.
  • Gıyasettin Keyhüsrev tahta çıktı.(1266) bundan sonra Süleyman Pervane devlet yönetimini elinde bulundurdu.
  • Süleyman Pervane Moğollarla iyi geçinirken, Moğolları Anadolu’dan atmak için Memluklardan yardım istedi.
  • Memluk Sultanı Sultan Baybars Elbistan’da Moğolları bozguna uğrattı.
  • Bu olay sonrası Moğollar Süleyman Pervaneyi öldürttüler.
  • Anadolu’da Moğol baskısı daha da arttı. Taht kavgaları devam etti ve Sultanların yetkisi kalmadı.
  • Karamanoğlu Mehmet Bey II. İzzettin Keykavus’un oğlu Siyavuşu (Cimri) tahta çıkarttı.
  • Karamanoğlu Mehmet Bey Türkçe’nin Remi dil olduğunu ilan etti. (13 Mayıs 1277) (Moğollar öldürttü)
  • 1282’de Moğollar Selçuklu Devletini III. Gıyasettin Keykavus ve II. Mesud arasında paylaştırdı.
  • Gıyasettin Keykavus yönetimi tek başına ele geçirmek istedi fakat öldü. Bunun üzerine II. Mesut tek başına taht da kaldı. Fakat Moğollar III. Alaattin Keykubat’ı tahta çıkardılar. Kısa süre sonra onu da indirdiler.
  • Mesut tekrar Moğollar tarafından tahta çıkarıldı. Bu dönemde Moğol baskısı daha da arttı ayaklanmalar çıktı. II. Mesut’un 1308’de ölmesiyle Türkiye Selçuklu Devleti fiilen sona erdi.