TÜRKİYE TARİHİ (1. BEYLİKLER DÖNEMİ)

TÜRKİYE TARİHİ (1. BEYLİKLER DÖNEMİ)

Türkiye Tarihinin Aşamaları

Türkiye tarihi 5 farklı dönemde incelenir.

  • Beylikler Dönemi (Artuklular, Danişmentliler, Mengücekler, Saltuklular, Çaka Beyliği)
  • Anadolu Selçuklu Devleti
  • Beylikler Dönemi (Karamanoğulları, Germiyan-oğulları, Osmanoğulları gibi)
  • Osmanlı Devleti
  • Türkiye Cumhuriyeti

I. BEYLİKLER

Malazgirt Savaşı’nın ardından Selçuklu komutanları kısa sürede Anadolu’nun önemli bir kısmını fethetmişler ve fethettikleri bölgeler Selçuklular tarafından kendilerine “fetih hakkı” olarak verilmiştir. Böylece Anadolu’da ilk Türk beylikleri kurulmuştur.

Saltuklular (1072-1202) (İlk)

Ebul Kasım Saltuk

Erzurum ve çevresinde kurulmuştur.

Saltuklular, Gürcülerle savaşarak topraklarını genişlettiler. Danişmendlilerle birlik olup Haçlılara karşı başarılı savaşlar yapmışlardır.

Rükneddin Süleyman Şah, 1202’de Erzurum’u alarak beyliğe son verdi.

Eserleri

Mama Hatun Türbesi

Tepsi Minare

Kale Cami

Üç Kümbetler

Mengücekler (1080-1228)

Emir Ahmet Mengücek Gazi

Erzincan, Kemah, Divriği’de hüküm sürmüştür.

1142 yılında Mengücek Gazi’nin oğlu İshak’ın iktidara gelmesiyle Erzincan kolu ve Divriği kolu olmak üzere ikiye bölündüler.

Erzincan kolunu 1228 yılında Erzincan’ı alan I. Alaeddin Keykubad ortadan kaldırdı. Divriği kolu da 1252 yılında Türkiye Selçuklu Devleti’nin yönetimi altına girdi.

Eserleri:

Divriği Külliyesi (Anadolu’da kurulan ilk külliyedir.)

Kayıtbay Cami

Turan Melek Darüşşifası

Danişmentliler (1080-1178)

Danişmend Ahmet Gazi tarafından kurulmuştur.

Danişmend Ahmet Gazi I. Haçlı seferi’nde I. Kılıçarslan’a yardım etmiştir.

  1. Danişmend Gazi
  2. Melik Gazi
  3. Yağıbasan
  4. Zünnun

Eserleri

Tokat Niksar’da bulunan Yağıbasan Medresesi Anadolu’daki en eski medresedir

Danişmendlilerin varlığına II. Kılıçarslan son vermiştir.

Danişmendname’nin kahramanı Melik Danişmend Gazi

Dikkat:

Eser ilk defa Anadolu Selçuklu Sultanı İkinci İzzeddin Keykavus’un emriyle İbn-i Ala tarafından derlendi.

Eser ikinci olarak Osmanlı Hükümdarı Sultan II. Murad’ın emriyle Tokat Dizdarı Arif Ali tarafından Türkçe olarak aralarında manzum parçaların da bulunduğu bir nesir diliyle 17 bölüm halinde yazdı.

Battalname’nin bir devamı olarak kabul edilir.

 

Artuklular (1102-1409)

Hasankeyf, Harput (Elazığ), Mardin’de hüküm sürmüştür.

Emir Artuk’un ölümünden sonra üç kola ayrılmışlardır.

  • Hasankeyf (Sökmen Bey), 1231 yılında Eyyubiler tarafından yıkılmışlardır.
  • Mardin (İlgazi Bey) 1409 yılında Karakoyunlular tarafından yıkılmışlardır.

Mardin Artukluları haçlılarla mücadele etmişlerdir.

  • Harput (Melik İmameddin Ebubekir) 1224 yılında I. Alaaddin Keykubad, Harput’u alarak bu kola son vermiştir.

Eserleri

Malabadi Köprüsü dünyanın en büyük taş kemerli köprüsüdür ve Ayasofya’nın kubbesini içine rahatlıkla alabilecek kadarbüyüktür.Silvan Camii

Artuklular, Roma İmparatorluğu tarafından yapılan (364) Diyarba­kır surlarına 1209 yılında “Yedi Kardeş” ve “Evli Beden” burçlarını eklemiştir.

Çaka Beyliği (1081 – 1098)

İzmir’de kurulmuştur.

Denizcilikle uğraşan ilk Türk beyliğidir.

Çaka Beyliği’nin kuruluş tarihi olan 1081 tarihi Türk Deniz Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir.

Ahlatşahlar (Sökmenoğulları) (1100 – 1207)

Bitlis ve Van civarında hüküm sürmüştür.

Daha çok kültürel ve mimari alanda faaliyet göstermişlerdir.

Ahlat mezar taşları önemlidir.

Türkiye Tarihi Beyliklerinin Türk Kültür ve Tarihine Katkıları

  • Anadolu’nun fethedilmesinde büyük rol oynadılar. İslamiyet’in yayılmasını sağla­dılar.
  • Anadolu’nun Türkleşmesinde büyük rol oynadılar.
  • Anadolu’da Türk varlığını ve İslam dünyasını Bizans, Gürcü, Ermeni ve Haçlı saldırılarına karşı koru­dular.
  • Anadolu’daki küçük yerleşim merkezleri­ni büyük şehirler haline getirerek Anado­lu’yu imar ettiler.