Takvim zamanı günlere, aylara, yıllara bölme metodudur.
İnsanlar zamanı ölçerken ölçü aracı olarak Güneşi ve Ay’ı kullanmışlardır.
AÇIKLAMA: Güneşi kullananlar dünyanın güneş etrafında bir tam dönüşünü esas almışlardır.
(365 gün 6 saat) Bu şekilde oluşturulan takvimlere GÜNEŞ TAKVİMİ diyoruz.
Ay’ı kullananlar ise Ayın Dünya etrafında 12 kez dönmesini (12 x 29.5 =354) esas almışlardır. Bu şekilde oluşturulan takvimlere AY TAKVİMİ diyoruz.
NOT: Tarihte ilk GÜNEŞ Takvimi’ni MISIRLILAR, ilk AY Takvimi’ni SÜMERLER oluşturmuşlardır. AÇIKLAMA: Her toplum kendi takvimini oluştururken kendileri için önemli saydıkları bir günü BAŞLANGIÇ olarak kullanmışlardır. Örnek: Romalılar Roma’nın kuruluşunu, Müslümanlar Hicreti, Hırıstiyanlar Hz.İsa’nın doğumunu gibi.
1)- 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ: Türklerin kullandığı en eski takvimdir. Güneş yılını esas alır .Bu takvimde her yıl bir hayvan adıyla anılıyordu. Türker’de, Uygur Türkeri’nde, Tuna-Bulgar Türkeri’nde, İtil Bulgar Türkeri’nde ve daha önceleri de büyük ihtimalle Hun Türkeri’nde kullanılmıştır. Günümüzde Çin, Tibet ve Sibirya’da kullanılmaktadır.12 Hayvanlı Türk Takviminin Yılları
1. Yıl = FARE YILI (SIÇAN YILI)
2. Yıl = SIĞIR YILI
3. Yıl = ASLAN YILI (PARS YILI)
4. Yıl = TAVŞAN YILI
5. Yıl = BALIK YILI (LUV ya da EJDERHA YILI)
6. Yıl = YILAN YILI
7. Yıl = AT YILI (YILKI YILI)
8. Yıl = KOYUN YILI (KOY YILI)
9. Yıl = MAYMUN YILI (BİCİN YILI)
10. Yıl = TAVUK YILI (TAKIK YILI)
11. Yıl = KÖPEK YILI (İT YILI)
12. Yıl = DOMUZ YILI (DONUZ ya da KARA GEYİK)
2)- CELALİ TAKVİM: Büyük Selçuklular zamanında Melikşah tarafından hazırlatılan bu takvim güneş yılına göre hazırlanmıştı.
3)- HİCRİ(HİCRET) TAKVİMİ: Ay yılını esas alır. Başlangıç olarak Hz. Muhammed’in Mekkeden Medine’ye hicret ettiği 622 yılını alır. Bugün Ramazan, mevlidler gibi dini günlerde bu takvimi kullanmaktayız.
4)- RUMİ TAKVİM: Osmanlı devletinde resmi ve mali işlerde kullanılmak üzere 19. yüzyıl başlarından itibaren yürürlüğe giren takvimdir. Güneş Yılını esas alır.
5)- MİLADİ(MİLAT) TAKVİMİ: 1926′ dan itibaren kullandığımız takvimdir. Güneş yılını esas alır. Temeli Mısırlılar’a dayanır. İyon ve Yunanlılar kanalıyla Batıta aktarılmıştır. Romalılar Sezar zamanında JULYEN takvimi olarak düzenlemiş ve kullanmışlardır. Yeniçağda Papa XII.Gregor tarafından yeniden yapılan düzenlemelerle GREGORYAN TAKVİMİ olarak anılmıştır. Günümüzde ise Milat takvimi denilmektedir. Milat takvimi Hz. İsa’nın doğuşunu(sıfır) kronolojinin başlangıcı olarak kabul eder.
1)- Hicri Takvim AY yılını, Miladi Takvim GÜNEŞ yılını esas alır. Bu yüzden ikisi arasında 11 gün fark vardır.
2)- Başlangıç tarihleri farklıdır. Hicri Takvimde başlangıç tarihi Hazreti Muhammed’in Mekke’den
Medine’ye hicret ettiği tarih olan 622 yılıdır. Miladi Takvimde ise başlangıç Hz. İsa’nın doğum tarihi 0 yılıdır.