Bağlı hükümet ve beylikler içişlerinde serbest dış işlerinde ise merkeze bağlı idi. Yöneticileri kendi içlerinden seçilir ve padişah tarafından onaylanırdı. Toprak yönetimi ve detaylı açıklamasını ise aşağıda inceleyebilirsiniz.
Osmanlı Devleti’nde topraklar miri arazi, mülk arazi ve vakıf arazi olmak üzere üç bölüme ayrılmıştır.
Devlete ait arazilere miri arazi denirdi. Miri araziler, devlet tarafından işlenmesi için halka tımar olarak dağıtılırdı.
Miri arazilerde toprağın mülkiyeti devlete, işleme hakkı köylüye aittir.
Toprak üzerinde kiracı konumunda olan köylü toprağı satamaz ya da başkasına devredemezdi. Mülkiyetini değil ancak işleme hakkını miras olarak bırakabilirdi. Köylü miri arazilerde elde ettiği ürün üzerinden devlete vergi öderdi. Devlet miri araziler üzerinde büyük bir denetim kurmuş ve toprağını bir yıl nedensiz yere ekmeyen köylüden çiftbozan adında ağır bir vergi almıştır. Üç yıl üst üste ekmeyenlerin ise toprağını elinden alıp başkasına vermiştir.
a)Dirlik: Gelirleri askerlere ve devlet görevlilerine maaş ve asker yetiştirme karşılığında verilen topraklardır. Dirlikler gelirlerine ve verildikleri kişilere göre üçe ayrılır.
Has: Yıllık geliri yüz bin akçeden fazla olan arazilerdir. Divan üyeleri, beylerbeyi, sancak beyi gibi yüksek rütbeli görevlilere verilirdi.
Zeamet: Yıllık geliri yirmi bin ile yüz bin akçe arasında olan arazilerdir. Kadı, subaşı, gibi ikinci dereceden görevlilere verilirdi.
Tımar: Yıllık geliri yirmi bin akçeden düşük arazilerdir. Sipahilere verilirdi.
Dirlik Sisteminin Yararları
b)Ocaklık: Geliri kale muhafızlarına ve tersane giderlerine ayrılan arazidir.
c)Yurtluk: Geliri sınır boylarını koruyan askerlere verilen arazidir.
d)Paşmaklık: Geliri padişah eşlerine ve kızlarına verilen arazidir.
e)Mukataa: Geliri doğrudan hazineye aktarılan arazidir. Vergileri iltizam usulüyle toplanmıştır.
Mukataa arazilerin gelirleri doğrudan hazineye gönderildiği için bu arazilerde asker yetiştirilmemiştir.
Hem mülkiyeti hem de işleme hakkı vatandaşa ait olan arazilerdir. Öşrî ve haracî olarak ikiye ayrılmaktadır.
a)Öşrî Arazi: Müslümanlara ait arazilerdir.
b)Haracî Arazi: Gayrimüslimlere ait arazilerdir.
Geliri kamu yararı için süresiz olarak ayrılan arazilere vakıf arazi denmektedir. Vakıf arazilerden elde edilen gelirler ile cami, medrese, hastane, külliye, çeşme gibi sosyal kurumların ihtiyaçları karşılanmıştır.
Vakıflar sayesinde eğitim, kültür, yardımlaşma ve altyapı gibi hizmetler aksatılmadan yürütülmüştür.