Yavuz Sultan Selim Dönemi, Osmanlı Safevi ilişkileri, Osmanlı Memluk ilişkileri

Yavuz Sultan Selim Dönemi, Osmanlı Safevi ilişkileri, Osmanlı Memluk ilişkileri

SULTAN SELİM (YAVUZ) DÖNEMİ (1512-1520)

1.OSMANLI SAFEVİ İLİŞKİLERİ II: Beyazıt Dönemi (1481-1512)

Bu dönemde Safeviler Osmanlı aleyhine faaliyetlerde bulunuyorlardı. II. Beyazıt bu olaylar karşısında pasif kalı­yordu. Osmanlı-Safevi ilişkileri bozuldu. Anadolu’da Baba Şah Kulu İsyanı çıktı. Bu isyan zorla bastırıldı. II. Beyazıt’ın bu pasif tutumu karşısında harekete geçen, Trabzon valisi olan Yavuz Sultan Selim tarafından tahtan indirildi. (1512)

Yavuz Sultan Selim Dönemi (1512-1520)

Şah İsmail’in faaliyetlerine devam etmesi üzerine Ya­vuz Sultan Selim Sefere çıkmak zorunda kaldı. Şah İsmail’i Çaldıran Savaşında (Van’ın kuzeyinde) bozguna uğrattı. (1514) Böylece Anadolu Türk Birliği tam manasıyla sağlanmış oldu.

Bu savaş sonucunda;

  1. Doğu ve G.Doğu Anadolu Osmanlı hâkimiyetine girdi.
  2. Dulkadir oğulları Beyline (Maraş ve çevre-sinde) son verildi. (Turna Dağı Savaşı -1515)
  3. Doğudan gelebilecek tehlikeler önlendi. (Safevi)
  4. İpek Yolu Osmanlılara geçti.

SAFEVİLER (1502-1736)

XVI.yy da İran’da kurulan bir Türk devletidir. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ölünce çıkan taht kavgalarından yararlanan Şah İsmail Tebriz’i ele geçirerek Safevi Devletini kurdu.

Devletin adını Şah İsmail’in dedesi Erdebil Şeyhi Safiuddinden almıştır.(1502)

Safevi Devleti aynı zamanda bir Türkmen Devletidir. Şah İsmail Devleti kısa zamanda güçlü bir devlet haline getirdi.

16.yy da Osmanlı Devletinden sonra dünyanın en büyük- güçlü devleti haline geldi. Şah İsmail Devletin Sınırlarını batıda genişletmeye başladı. D.Anadolu ya girdi. Osmanlı Devleti ile karşı karşıya geldi.

1514 da Çaldıranda Yavuz Sultan Selimle yaptığı savaşı kaybetti.

Safevi-Osmanlı mücadelesi uzun süre devam etti. Savaşlar Kasr-ı Şirin (1639) Antlaşmasına kadar devam etti. (Bugünkü Türk-İran sınırı çizildi.)

Safeviler Hindistan da ki Timurlularla ve Şeybanilerle mücadele ettiler. Safevi Devleti Şah III. Abbasın ölümü ile sona erdi. (1736)

Safeviler Fars kültürü etkisi altında kaldılar, Fakat ana dilleri olan Türkçeyi korudular.

Bu dönemden sonra İran’da

Avşarlar (Türkmen) hanedanı (1736-1750)Nadir Şah

Zendler (1750-1779) hâkimiyeti

Kaçarlar (1779-1925) Hanedanı hâkim oldu.(Türk Soyundan)

İngilizler Afganistan-Hindistan üzerinden İrana girmeye başladılar.

1925 de Rıza Pehlevi Kaçar hâkimiyetine son verdi.

2. OSMANLI -MEMLUK İLİŞKİLERİ

II. Beyazıt Dönemi

Fatih zamanında bozulan ilişkiler bu dönede de devam etti. Bunun başlıca nedenleri;

  1. Cem Sultanı (fatihin küçük oğlu) himaye etmeleri.
  2. Dulkadir ve Ramazan oğulları beylikleri üzerinde hak iddia etmeleri.

Bu nedenle Osmanlı-Memluk savaşları altı yıl (1485— 1491) devam etti. Bu savaşlarda Osmanlılar yenildi. Tunus hükümdarının araya girmesi ile yapılan barış sonunda Çukurova Memluklara verildi. (1591)

Yavuz Sultan Selim Dönemi

Sultan Selim’in Türk-îslam dünyasını birleştirme ve bir dünya devleti kurına düşüncesine Doğu Siyaseti denir.

Yavuz Sultan Selim Mısır üzerine sefere çıkmasının nedenleri;

  1. Memlukların, Safeviler ile ittifak yapmaları
  2. Dul kadir oğullarına destek vermeleri
  3. Akdeniz’de önemli ticaret merkezlerine sahip Fermansı
  4. Nil havzasında verimli topraklara sahip Fermansı
  5. Memlukların İslam dünyasının lideri gibi davranması

Yavuz, bu nedenlerle sefere çıkarak ilk önce Suriye’de Kansu Gavri komutasındaki Memluk ordusunu Mercidabık Savaşında (1516) yenilgiye uğrattı.

Yavuz, yoluna devam ederek Mısıra girdi. Toınambay komutasındaki Memluk ordusunu Ridaniye Savaşında (1517) tekrar yenilgiye uğratarak Memluk Devletine son verdi.(1517)

Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferinin sonuçları;

  1. Halifelik Osmanlılara geçti.
  2. Suriye, Filistin, Mısır ve Hicaz Osmanlılara geçti.
  3. Baharat Yolu Osmanlıların eline geçti
  4. Venedikliler, Kıbrıs için Memluklara ödediği vergiyi Osmanlılara ödemeye başladılar.
  5. Doğu Akdeniz Osmanlı egemenliği altına girdi.
  6. Osmanlılar İslam dünyasının en güçlü devleti haline geldi.
  7. Kutsal emanetler İstanbul’a getirildi.