PARİS KONFERANSI VE OSMANLI RUS SAVAŞI

PARİS KONFERANSI VE OSMANLI RUS SAVAŞI

PARİS KONFERANSI  1856

Kırım Savaşı’nın ardından İngiltere ve Rusya öncülüğünde toplanmıştır. Osmanlı Devleti bu konferansta içişlerine karışılmasını engellemek için Islahat Fermanı’nı ilan etmiştir. Görüşmeler sonucunda Paris Antlaşması imzalanmıştır. (1856) Buna göre:

1)Osmanlı Devleti Avrupa Devleti sayılacak. Avrupa devletler hukukundan yararlanacak ve toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altında bulanacak.

Bu maddeyle Osmanlı Devleti Avrupa hukukundan yararlanmaya başlamıştır. Osmanlı’nın toprak bütünlüğü Rusya’nın sıcak denizlere inmesini engellemek amacıyla Avrupalı devletler tarafından garanti edilmiştir. Ancak bu durum Osmanlı’nın topraklarını kendi başına koruyamayacak durumda olduğunun göstergesidir.

Osmanlı’nın Avrupa Devleti sayılmasında Tanzimat Fermanı (1839) ile gerçekleştirdiği yenilik hareketleri etkili olmuştur.

2)Boğazlar konusunda 1841 tarihli Londra Boğazlar Sözleşmesi geçerli olacak.

Boğazların uluslararası statüsünün devam ettiğinin göstergesidir.

3)İki taraf savaşta aldıkları yerleri geri verecek. Osmanlı’nın galibiyeti göz ardı edildiğinin göstergesidir.

4)Eflak ve Boğdan’ın ayrıcalıkları genişletilecek, bu beyliklerle Sırbistan’ın hakları antlaşmayı imzalayan devletlerin ortak garantisi altında bu­lunacak.

Romanya’ya özerklik veren bu madde ile Osmanlı Devleti’nin egemenlik haklarına müdahale edilmiş, Balkan milletlerinin bağımsızlığına ortam hazırlamıştır.     

ŞARK MESELESİ

Siyasi bir kavram olarak 1815 Viyana Kongresi’nde Rusya tarafından ortaya atılmıştır. Ge­nellikle Avrupalı devletlerce Osmanlı Devleti’yle ilgili konularda kullanmıştır.

Değişik yıllarda farklı anlamlar yüklenen bu kavram, XIX. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Devleti’nin yıkılmasını çıkarlarına uygun bulma­yan Avrupa devletlerinin Osmanlı toprak bütün­lüğünün korunması anlamında kullanılmıştır. Ancak daha sonra Osmanlı devleti’ni aşamalı bir şekilde yıkılması anlamına gelmiştir.

  1. Safha (XIX. yüzyılın ikinci yansı): Osmanlı’nın Avrupa topraklarının paylaşıl­ması
  2. Safha (XX. Yüzyılın başları): Osmanlı’nın Balkan topraklarının paylaşılması

 III. Safha (I. Dünya Savaşı ve Sonrası): Osmanlı’nın Anadolu’dan atılarak bütün topraklarının paylaşılması

5)Osmanlı ve Rusya Karadeniz’de donanma bulundurmayacak tersane kuramayacak, Karadeniz tarafsız hale getirilecek.

Savaşta yenmesine rağmen Osmanlı Devleti mağlup devlet uygulamasıyla karşılaşmıştır. Rusya’nın Osmanlı üzerindeki emelleri bir süre için engellenmiş, İngiltere ve Fransa Akdeniz’de kendilerini güvence altına almışlardır,  

7)Tuna Nehri’nde ulaşım ve ticaret serbest ola­cak.

8)Islahat Fermanı (1856) Avrupalı devletler tarafından dikkate alınacak ancak antlaşmayı imzalayan devletlerin hiçbiri Osmanlı Devleti’nin içişlerine karışmayacak.

Uygulamada bu durumun tam tersi olmuş ve Avrupa devletleri Osmanlı’nın iç işlerine karışmaya devam etmişlerdir.

 Paris Antlaşması’yla, Rusya’nın emelleri bir süre için gecikmiştir. Sıcak denizlere inme konusunda bir darbe daha alan Rusya buna karşılık Balkanlarda Panslavizm politikasına ağırlık vermiştir.