WILSON İLKELERİ OSMANLIYI İLGİLENDİREN MADDELER VE I. DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ

WILSON İLKELERİ OSMANLIYI İLGİLENDİREN MADDELER VE I. DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ

Osmanlı’yı İlgilendiren Maddeleri

1) Osmanlı İmparatorluğu’nun Türk bölgelerine kesin egemenlik hakkı tanınmalıdır.

Bu madde Osmanlı’nın savaştan çekilerek ateşkes imzalamasında etkili olmuştur. Ancak İtilaf devletleri bu maddeyi görmezden gelmişlerdir.

2) Türk egemenliği altında bulunan uluslara da kendi kendini yönetme hakkı tanınmalıdır.

Azınlıklar bağımsız olmak isterken bu maddeyi gerekçe olarak kullanmışlardır.

3) Boğazlar uluslar arası bir komisyonun yönetiminde tüm devletlerin gemilerine açık olacaktır.

Bu madde Osmanlı’nın egemenlik hakları ile bağdaşmamaktadır.

Önemi

  • İttifak grubu mütareke imzalama konusunda cesaretlendi (Savaşın bitişi hızlandı).
  • Çok uluslu imparatorlukların parçalanması ön görüldü.
  • Wilson ilkeleri itilaf devletlerinin çıkarlarına ters düşmüştür. Bu nedenle kabullenmiş gibi göründükleri bu ilkeleri kendi çıkarları doğrultusunda yorumlamışlardır. İttifak devletleri ise bu ilkeleri barışın anahtarı olarak görüp benimsemişlerdir.
  • Wilson İlkeleri Kurtuluş Savaşı sırasında TBMM tarafından da hukuki dayanak olarak görülmüş ve Misakımilli’ye temel oluşturmuştur. 

İtilaf Devletleri çıkarlarına ters düştüğü halde ABD’yi yanlarında tutabilmek için Wilson İlkelerini kabul etmişler daha doğrusu kabul eder görünmüşlerdir. Savaştan sonra imzalanan antlaşmalara yoruma açık muğlâk maddeler koydurarak Wilson İlkelerinin doğrudan ya da dolaylı olarak çiğnemişlerdir. Savaştan sonra prensiplerine uyulmadığını gören ABD ise Avrupa siyasetinden çekilerek yeniden dışa kapalı Monroe Politikası’na dönmüştür.

I. DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ

ABD’nin savaşa katılıp, Fransa’ya asker çıkarması üzerine Almanya yenilerek geri çekilmeye başladı. İngilizler, Baltık Denizi’ne girerek doğudan da Almanya’ya saldırdılar. Artık Almanya müttefiklerine yardım edemiyordu. Bu yüzden müttefikleri de gerilemeye başladı. Önce Bulgaristan, Selanik Ateşkesi’ni imzalayarak savaştan çekildi. Bunun üzerine Osmanlı Devleti Mondros Ateşkesi’ni imzalayarak yenilgiyi kabul etti.

Savaşı Bitiren Ateşkes Antlaşmaları 

1)    Bulgaristan: Selanik–29 Eylül 1918

2)    Osmanlı:  Mondros–30 Ekim 1918

3)    Avusturya:  Villa Guisti–3 Kasım 1918

4)   Almanya: Redhondes-11Kasım 1918

I. DÜNYA SAVAŞI’NA SON VEREN ANTLAŞMALAR

I. Dünya Savaşı sonunda imzalanan ateşkes antlaşmalarından sonra imzalanan barış antlaşmalarının esasları Sevr Antlaşması hariç 18 Ocak 1919’da toplanan Paris Barış Konferansı’nda belirlenmiştir.

Versailles (Versay) Antlaşması (28 Haziran 1919)

İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanan Versay Antlaşması’na göre;

1)    Almanya Alsas Loren’i Fransa’ya; deniz aşırı bölgelerini İngiltere, Fransa, Belçika ve Japonya’ya bırakacak.

2)    Alman topraklarını bir bölümünde Polonya kurulacak.

3)    Alman topraklarının bir bölümü Polonya, Litvanya ve Çekoslovakya arasında paylaşılacak.

4)    Almanya’da askerlik mecburi olmaktan çıkarılacak ve Almanya’ya ekonomik sınırlamalar getirilecek

5)    Almanya savaş tazminatı ödeyecek.

Antlaşmanın Almanya için çok ağır kısıtlamalar getirmesi Alman halkının tepkisine yol açmış ve bu nedenle aşırı ırkçı Hitler iktidara getirilmiş ve Almanya hıza silahlanmıştır. Bu durum II. Dünya Savaşı’nın başlamasında oldukça etkilidir.