KOMUTANLAR TOPLANTISI VE SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ TOPLANTISI

KOMUTANLAR TOPLANTISI (16–28 Kasım 1919)

Temsil Heyeti ile Anadolu Hareketi’ni destekleyen komutanların Sivas’ta yaptığı görüşmeler “Komutanlar Toplantısı” olarak adlandırılmıştır. Toplantıda;

  • Meclisin toplanacağı yer,
  • Meclisin açılmasından sonra Temsil Heyeti’nin ve ulusal örgütün alacağı tavır,
  • Barış görüşmeleri tamamlandıktan sonra alınacak tavır

gibi konular görüşülmüştür.

Yapılan görüşmeler sonucunda Mebusan Meclisi’nin İstanbul’da toplanma zorunluluğu kabul edilmiş ve meclis İstanbul’da açıldıktan sonra da Temsil Heyeti’nin çalışmalarını sürdürmesine karar verilmiştir. Ayrıca barış görüşmelerinin Türk tarafı için olumsuz bir karar vermesi halinde mücadeleye devam edileceği bildirilmiştir.

TEMSİL HEYETİ’NİN ANKARA’YA GELİŞİ (27 Aralık 1919)

Amasya Görüşmeleri’nde alınan kararlar gereği yurt çapında milletvekili seçimleri gerçekleştirilmiş Mustafa Kemal de Erzurum’dan milletvekili seçilmiştir.

İtilaf Devletleri müdahale etmediği için seçimler özgür bir ortamda gerçekleşmiştir.

İtilaf Devletleri’nin milletvekili seçimlerine müdahale etmemesi Mebusan Meclisi’nden kendileri için olumsuz bir karar çıkacağını düşünmemiş olmalarıyla açıklanabilir.

Gerçekleşen milletvekili seçimlerinin ardından Mustafa Kemal önderliğindeki Temsil Heyeti İstanbul’da toplanacak olan Mebusan Meclisi’nin çalışmalarını yakından takip edebilmek için Ankara’ya gelerek çalışmalarını buradan yürütmeye başlamıştır. Bundan sonra Ankara Milli Mücadele’nin merkezi olmuştur. Ankara’nın merkez olarak tercih edilmesinde;

  • İşgallerden uzak güvenilir bir bölge oluşu,
  • Haberleşme ve ulaşım imkânlarının elverişliliği,
  • Batı cephesi’ne yakınlığı

gibi nedenler etkili olmuştur.

Mustafa Kemal’in Ankara’ya Gelen Milletvekillerinden İstekleri

Milletvekillerinin mecliste organize hareket edebilmelerine katkı sağlamak amacıyla milletvekillerinin İstanbul’a gitmeden önce Ankara’ya gelmeleri sağlanmıştır. Mustafa Kemal bu milletvekilleriyle görüşerek onlardan;

  • Kendisinin meclis başkanı seçilmesi,

Mustafa Kemal İstanbul’a gitmeyeceği halde meclis başkanı olmak istemiştir. Çünkü Osmanlı anayasası olan Kanun-i Esasi’ye göre meclis çalışamayacak duruma gelirse, meclis başkanının ya da üyelerin çoğunluğunun bulunduğu yerde çalışmalarına devam ederdi. Mustafa Kemal bu maddeye dayanarak başkan olmak istemiştir. Amaç meclisin dağıtılması halinde dağıtılan milletvekillerini meclis başkanı sıfatıyla Ankara’ya toplamaktır.

  • Mecliste, “Müdafaa-i Hukuk” adında bir grup kurulması,

Amaç mücadele yanlısı mebusların organize hareket etmesini sağlamaktır.

  • Misakımilli kararlarının kabul edilmesi isteklerinde bulunmuştur.

Milletvekilleri söz verdikleri halde Mustafa Kemal’in isteklerini (Misakımilli dışında) yerine getirmemişlerdir. Bu durum onların padişahın etkisine girmeleriyle açıklanabilir.

SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ’NİN TOPLANMASI VE ÇALIŞMALARI  (12 Ocak – 11 Nisan 1920)

Osmanlı Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920’de çalışmalarına başlamış ve böylece halk iradesi yönetime yansımıştır.

  • Mecliste Mustafa Kemal başkan seçilmemiş “Reşit Hikmet Bey” başkan seçilmiştir.
  • Mustafa Kemal’in istediği Müdafaa-i Hukuk grubu kurulmamış, onun yerine Rauf Bey öncülüğünde Felah-ı Vatan adında bir grup kurulmuştur.

Çoğunluğu vatanın kurtuluşunu amaç edinen milletvekilleri 28 Ocak 1920 tarihinde gizli bir oturumla “Misakımilli” kararlarını kabul etmişlerdir.